Instortingsgevaar en verzakkingen dwingen dorp en voetbalclub het dal in
Door Robin Bruggeman
"Een amarant groeide vlak bij een roos en zei tegen de roos: 'Wat een prachtige bloem ben jij. Jij bent gewild door goden en mensen en ik benijd je om je schoonheid en je parfum.' 'O Amarant', antwoordde de roos. 'Ik leef niet langer dan een paar dagen en verwelk zelfs als niemand mij afsnijdt. Maar jij bloeit en zal altijd zo door blijven leven, in eeuwige jeugd", dichtte de Griekse poëet Aesopus een paar honderd jaar voor Christus al en zijn woorden worden ruim twee millennia later nog steeds uitgedragen door USD Castelnuovese, een in de Promozione Toscana, het zesde niveau in het Italiaanse voetbal, uitkomende voetbalclub.
Castelnuovese werd in 1926 opgericht in Castelnuovo dei Sabbioni, een in de twaalfde eeuw gesticht gehucht op zo'n vijftig kolometer ten zuidoosten van Florence. Een groep jongeren begon in de eerste maanden van dat jaar op aandringen van het bedrijf dat de nabijgelegen bruinkoolmijn bestierde een voetbalclub en na eerst in witte tenues te hebben geacteerd, viel de keuze uiteindelijk na een korte periode in het zwart op amarant, een dieprode kleur die ergens in de buurt van het magenta ligt en oorspronkelijk werd gewonnen uit de bloemen van de amaranthus.
Het wel en wee van de bruinkoolmijn loopt sinds er een jaar of honderd geleden werd begonnen met het graven naar de fossiele brandstof, die in het verleden vooral gebruikt werd om huizen te verwarmen, als een rode draad door de geschiedenis van Castelnuovese en het bijbehorende plaatsje in de golvende heuvels van Toscane waar de voetbalclub zijn thuiswedstrijden speelt. De club vierde in het seizoen 1929/30 zijn eerste provinciale kampioenschap en mocht middenin de Tweede Wereldoorlog, in het seizoen 1942/43, ook zijn tweede provinciale trofee in de prijzenkast bijzetten.
Waar het noodlot Castelnuovo tot dan toe bespaard was gebleven, kwam het op 4 juli 1944 hard in aanraking met de verschrikkingen van de oorlog. Duitse soldaten van de Hermann Göring-divisie dreven op die dag 191 mannen uit het dorpje en de nabijgelegen plaatsen Meleto Valdarno, San Martino en Massa Sabbioni bij elkaar en openden het vuur op de groep. De precieze reden voor deze gruweldaad is tijdens en na de oorlog nooit bekend gemaakt door de Duitse bezetters, al wordt vermoed dat het om een vergeldingsactie na aanvallen van het communistische verzet ging.
Castelnuovese stond na de oorlog geruime tijd niet op het veld en speelde zijn eerste wedstrijd pas weer in 1947. In de jaren na de hervatting van de competitie meldde de club zich echter weer voorzichtig in de bovenste regionen van de provinciale competities en in 1954 volgde een nieuwe titel. Dat bleek voorlopig ook het laatste wapenfeit van de in het rood opererende vereniging, want een sterke daling van de prijs van bruinkool betekende dat de mijn noodgedwongen moest stoppen met zijn bijdragen aan Castelnuovese en de club, in ieder geval voorlopig, ophield te bestaan.
Tegelijkertijd met de tijdelijke ondergang van de voetbalclub begon ook de teloorgang van Castelnuovo zelf. Decennia van bruinkoolwinning leidden tot een toenemende instabiliteit in de berg waarop het plaatsje gebouwd was en vanaf eind jaren vijftig begonnen huizen en andere gebouwen scheuren te vertonen en te verzakken. Dit leidde tot een ware exodus onder de bevolking van het tegenwoordig duizend inwoners tellende plaatsje en halverwege de jaren zestig lag het eens florerende Castelnuovo er verlaten bij.
Om de voor het instortingsgevaar vluchtende inwoners een nieuw onderkomen te bieden werd er onderaan de berg in allerijl een nieuw dorp uit de grond gestampt en op deze plek beleefde Castelnuovese zijn wedergeboorte. Een economische opleving leidde tot toenemend enthousiasme bij de bevolking en doordat er weer werk kwam in de mijn begon de interesse in sport weer te leven. In 1963 werd er samen met de nabijgelegen gemeenten Cavriglia en Santa Barbara gesproken over een gezamenlijke voetbalclub, maar door hun terugtrekken drie jaar later werd Castelnuovese toch weer in het leven geroepen.
Het oude veld van de club werd vrijgemaakt van sediment en andere rommel dat zich daar door jaren heen verzameld had en kreeg als blikvanger een 'tribune' van grote stroken gestapelde bruinkool. Door zijn roemruchte verleden kreeg Castelnuovese van de Italiaanse bond toestemming om in te stromen op het tweede provinciale niveau, in plaats van het gebruikelijke derde, en profiteerde daar in 1973 met een langverwacht kampioenschap optimaal van.
In die periode kwam Castelnuovese via een door de legendarische doelman Lev Yashin geleide oefenwedstrijd van de nationale ploeg van de Sovjet-Unie ook even onder een vergrootglas te liggen bij de rest van Italië, maar pogingen om zich definitief aan te sluiten bij de profniveaus in de laars liepen in de decennia daarop op teleurstellingen uit. De club jojode heen en weer tussen het vijfde en zesde niveau, al mocht het in 2006 met promotiewedstrijden die toegang verschaften tot de Serie D even proeven van het grote werk.
Castelnuovese - Nuova Foiano ptLe immagini del primo tempo della partita Castelnuovese - Nuova Foiano
Geplaatst door USD Castelnuovese 1926 op maandag 26 februari 2018
Een schot op de lat in de heenwedstrijd en een van de lijn gehaalde bal in de return stonden een eliminatie van Forte dei Marmi echter in de weg en na de degradatie naar de Promozione in 2015 zijn de hogere niveaus van het Italiaanse voetbal weer een behoorlijk eind weg. In tegenstelling tot het oorspronkelijke Castelnuovo dei Sabbioni zitten er in het nieuwe plaatsje en de daarbij horende voetbalclub nog genoeg groei, al kiezen de Toscanen ervoor om het verleden niet helemaal los te laten.
De club speelt tegenwoordig zijn wedstrijden in het Stadio Luca Quercioli dat vernoemd is naar een speler van Ideal Club Incisa die op 18 juni 1980 in elkaar zakte op het veld van Castelnuovese en overleed en ook de oude mijn is sinds 2012 weer open voor bezoekers. Het is de bedoeling dat het verlaten dorpje zelf in de toekomst gaat fungeren als openluchtmuseum: "De restauratie laat ons verlangen naar het herstel van het oude Castelnuovo zien en dat proces zal doorgaan tot het dorp is getransformeerd in een werkelijk wijdverspreid museum", legde een woordvoerder van de gemeente in februari uit aan Valdarno 24.
