De Spaanse top is saai geworden
Uiteraard zou elke voetballiefhebber het liefst haar of zijn team zien spelen zoals dat in de Catalaanse hoofdstad gebeurd. Met uitstekend positiespel, een hoge balcirculatie en vlijmscherpe passing, waarna de aanval er vaak enkel nog een voetje tegenaan hoeft te plaatsen. Het is voetbal in optima forma, voetbal zoals het wellicht ook bedoeld is. En als het eens niet soepel loopt, als het combinatiespel net niet lekker uit de verf komt, dan heeft Barcelona altijd nog de individuele klasse om een wedstrijd te beslissen. Als tegenstander kun je soms enkel nog toekijken.
Al nemen steeds meer tegenstanders dit toekijken wel heel letterlijk. Neem de goal van Messi tegen VfB Stuttgart. Uiteraard schiet hij hem er heerlijk in, maar daarvoor zijn er wel liefst vier Duitse verdedigers die niet eens een poging doen om hem af te stoppen. Nu is Messi natuurlijk wel zo enorm snel met de bal aan de voet dat het ook erg lastig is om hem daadwerkelijk af te stoppen, maar het zou de verdediging sieren als ze tenminste een poging wagen. Nu lijken tegenstanders soms al zo bang voor een eventuele afstraffing dat ze enkel nog durven toe te kijken.
Deze ontwikkeling is natuurlijk al veel eerder begonnen. Uit angst voor een flinke nederlaag trekken tegenstanders naar het Camp Nou in een extreem verdedigende opstelling, in de hoop er op die manier nog een puntje uit te kunnen slepen. Met negen, tien man achter de bal en dan maar hopen dat de bal een keer goed valt. Dit gebeurt echter niet zo vaak, doordat het middenveld en de verdediging van Barcelona doorgaans als een granieten huis staan. Wat je dan krijgt zijn wedstrijden waarin de Catalanen rustig rondtikken op het middenveld, om af en toe door te stoten in de zestien en te scoren. Ondertussen loopt het balbezit vrolijk op naar 70, 80 procent.
Uiteindelijk zorgt deze afwachtende manier van voetballen er juist voor dat je Barcelona in de kaart speelt. Op het moment dat je hun middenvelders de ruimte gunt om te voetballen is er meestal geen houden meer aan. Je krijgt dus een vicieuze cirkel: tegenstanders stellen zich behoudend op uit angst voor een afstraffing, maar door die instelling wordt de kans op een afstraffing juist groter . Vervolgens gaan ze zich juist nóg behoudender opstellen.
Het zorgt in mijn ogen voor saaie wedstrijden. Huh, saai? Ja. Ik ben het eens met de stelling dat Barcelona het mooiste voetbal ter wereld speelt. Maar dat zorgt bij een groot deel van de wedstrijden in de Spaanse competitie niet voor een spannende wedstrijd. Als ik inschakel op Barcelona - Valladolid dan weet ik al wat voor wedstrijd ik kan verwachten. Valladolid is onmachtig, en Barcelona snijdt er doorheen als een warm mes door boter. Dat het een Barcelona fan geen fluit uitmaakt weet ik ook wel, maar het zorgt wel voor een minder spannende competitie.
Het is soms net de Tour de France tussen een racefiets en een driewieler. Alleen heeft die driewieler zichzelf vaak eigenhandig van een wiel beroofd, door zich zo op te stellen dat het voor Barcelona alleen maar makkelijker wordt. Barça is niet onoverwinnelijk, dat heeft Atlético recent nog bewezen. Het vereist alleen een andere speelwijze. Het wordt pas moeilijk voor de Catalanen op het moment dat een tegenstander zich vast gaat bijten, op het moment dat het middenveld zo onder druk staat dat er geen ruimte is voor vloeiend combinatiespel. Het middenveld en de verdediging van Atlético speelden er zo kort op dat het voor Barcelona moeilijk werd om in haar spel te komen. Nog iets langer geleden heeft Chelsea het ook op die manier gedaan.
Deze speelstijl vereist echter een hoop discipline en concentratie, en is daardoor voor veel teams in La Liga (blijkbaar) niet weggelegd. Aan de andere kant, als zelfs een lek mandje als Atlético het voor elkaar kan krijgen moet het toch meer teams lukken. Het vereist echter lef om op die manier tegen Barcelona te voetballen, lef dat de laatste maanden een beetje ontbreekt bij de tegenstander. En er is een probleem met het niveauverschil.
Waarschijnlijk is het gat tussen de Spaanse top en alles daaronder gewoon te groot geworden. En dus ligt de bal nu bij de Spaanse bond. Spaanse televisierechten worden namelijk per club verkocht, wat betekent dat Barcelona en Real Madrid er miljarden aan verdienen, terwijl Xérez er nog net de coach van kan betalen. Spaanse clubs als Deportivo la Coruña en Real Mallorca moeten daarom creatief zijn om nog een beetje te kunnen wedijveren met de absolute top. Dit lukt ze dan nog best goed, maar het gat in inkomsten is simpelweg onoverbrugbaar om stelselmatig mee te kunnen doen. Het is eigenlijk nog knap dat we de laatste tien jaar niet alleen maar Barcelona en Real Madrid kampioen hebben zien worden.
De huidige opzet in de televisierechten heeft dus een enorm denivellerend effect, waardoor het voor veel teams (vooral onderin) ontzettend moeilijk wordt om nog weerstand te kunnen bieden aan de geoliede voetbalmachines uit de top. Ik pleit dus voor een nieuw systeem. Een systeem waarin de televisierechten samen worden verkocht, waarna elk team in La Liga een standaardbedrag krijgt, plus een bonus afhankelijk van de eindpositie. Eigenlijk is dat het systeem wat Engeland hanteert, en daar werkt het. Natuurlijk heb je een redelijk stabiele top - dat lijkt mij ook wenselijk - maar de clubs daaronder bieden wel meer weerstand. Als men dat in Spanje ook invoert wordt het verschil in inkomsten kleiner, het wedstrijdbeeld evenwichtiger en het algehele niveau hoger. En dat lijkt mij alleen maar positief voor de competitie.
