Geschiedenis die vergeten is
Hij stond weer op en nam plaats op een bankje dat heel toevallig tegenover zijn graf was neergezet. Met één hand ritste hij zijn jas open, met zijn andere hand haalde hij een brief uit de binnenzak van zijn jas. Hij staarde eventjes voor zich uit en vouwde de brief open. Boven aan het begin van de brief stond 'Mijn eerbetoon'. En op een fluisterende toon, alsof niemand hem mocht horen begon hij de brief voor te lezen.
"Mijn beste vriend Toon. Het verdriet wat ik heb gekregen sinds jij ons hebt verlaten is niet te beschrijven. Het gat wat jij hebt achtergelaten is niet in te vullen en zal altijd leeg blijven. 15 oktober 2005, de dag dat jij ons verliet, zal altijd een zwarte dag in de geschiedenis zijn. Jij was mijn beste vriend en ik vind het nog steeds moeilijk te geloven dat jij niet meer onder ons bent." Na deze woorden voelde de man hoe een traan over zijn wang rolde. Verschrikt keek hij op toen hij uit het niets de klokken hoorden luiden van de kerk. Met betraande ogen keek hij naar de brief en zei hij zachtjes : "Ik herinner het me nog goed. Hoe jij als broekie van negentien jaar op het veld kwam. Als jouw club de 'Stormvogels' je niet had laten debuteren tegen PSV hadden we nooit geweten hoe goed je later zou worden als een linksbuiten. Gelukkig waren jou prestaties niet onopgemerkt gebleven. Niet iedere speler kon scoren tegen Sjakie Run, de toenmalige rechtsback van het Nederlands elftal. HFC Haarlem had je zien spelen en nam je over." Hij haalde even adem en keek naar het graf. Met een kleine glimlach op zijn gezicht ging hij verder en zei: "Hoe jij die wedstrijd speelde was bijna niet te geloven. Je scoorde zes keer tegen Hermes DVS.."
"..jammer genoeg was het lot je niet gunstig gezind. De oorlog van 1939 gooide roet in je zo veelbelovende carrière. Ik snap dat je was gevlucht, maar het had je bijna je leven gekost. Als dat Engelse schip niet langs Noord-Frankrijk was gevaren was je nooit in Londen gekomen. Ik was zo blij voor jou toen de bondscoach je had geselecteerd voor de interland tegen België op 15 januari 1944. Blijkbaar waren jouw prestaties niet vergeten." De man stopte even met praten. Hij pakte uit zijn jaszak een pepermuntrol en peuterde er een pepermuntje uit. Terwijl hij op zijn pepermunt beet hoorde hij het gekraak in zijn mond. Hij slikte even en ging weer verder.
Nu op een luidere stem, alsof hij wilde dat omstanders hem zouden horen praten zei hij: "Je speelde alweer grandioos. En het geluk was weer aan jouw zijde. Sir Alexander de vicevoorzitter van Chelsea vond ook net als ik, dat je geweldig speelde. Hij belde die dag nog met zijn club Chelsea of je naar Stamford Bridge mocht komen. In februari 1944 debuteerde je voor Chelsea, je speelde drie wedstrijden voor Chelsea en scoorde zelfs drie keer. Alleen omdat jouw commandant van toen een beroep deed op jouw om voor je vaderland te vechten was je helaas genoodzaakt een langdurig contract af te slaan bij Chelsea. Ondanks dat, heb je wel als eerste buitenlander én Nederlander gescoord in de Engelse Premier League. Dat is best bijzonder, helaas zullen weinig mensen zich dit herinneren". De man stond langzaam op en pakte zijn wandelstok. Hij liep naar het graf en bleef daar stilstaan. Het weer was omgeslagen en hij voelde hoe druppels regen in zijn gezicht spatten. Hij stopte zijn brief weg en zei: "Ik weet de rest wel uit mijn hoofd. Jouw bijnaam heb je verdiend. Toon met de 'vuile knieën', werd je genoemd. Je werkte zo hard voor je team, elke centimeter, elke seconde gaf je alles wat je had".
Hij slaakte een diepe zucht, ritste zijn jas weer dicht en keek naar het graf. Het was deels verwaarloosd. Het onkruid liep bijna over zijn naam heen en de bovenkant was wit met zwart van de vogelpoep. Nu met volle trots keek hij omhoog. Hij voelde hoe regen neerkwam op zijn gezicht. "Jij hebt nooit de aandacht gekregen die spelers als Johan Cruijf of Marco van Basten wel kregen. Jij hebt de voetbalwereld eigenlijk via de achterdeur verlaten." Na dit gezegd te hebben draaide de man zich om en liep met verdriet terug naar de ingang van de begraafplaats. Onderweg kwam hij nog wat mensen tegen en hij groette hen door beleefd een klein knikje met zijn hoofd te geven. Eenmaal in de kerk, liep hij door de gang helemaal naar voren. Hij stak een kleine kaars aan. In stilte liep hij naar de voorste bank van de kerk en aanschouwde hij de kunstwerken.
Zonder wat te zeggen boog hij zich voorover en begon hij te bidden. Te bidden naar God voor steun, steun om zijn verdriet om zijn verloren vriend te verzachten. Tranen rolden over zijn wangen. 'Jij bent de enige man die ik heb gekend, die vrede heeft gevonden in een tijd van oorlog. Ik hoop dat wij elkaar snel zullen weerzien mijn vriend.' En met deze woorden in gedachten wachtte hij tot het koor zou gaan zingen.
Antonie Toon Effern is 91 jaar geworden.
