'De geloofwaardigheid van de club is de laatste jaren enorm afgenomen'
Door Chris Meijer
Nu gloort er in ieder geval op financieel gebied licht aan het einde van de tunnel. De voetbalactiviteiten van het eerste elftal, de Onder-19 en de Onder-17 zijn van het failliete Alemannia Aachen GmbH verplaatst naar TSV Alemannia Aachen GmbH. Door de drie hoogste elftallen van de club in een ander bedrijf onder te brengen, ondervindt men geen gevolgen meer van de afhandeling van het meest recente faillissement in maart 2017. "Het is voor ons een opluchting dat we een dergelijke constructie hebben kunnen bedenken. Nu hebben we het hoofd vrij om te kunnen denken aan waar het allemaal om draait: voetbal", zei trainer Fuat Kilic in gesprek met Revier Sport. Het is de eerste keer dat er een dergelijke constructie wordt toegepast in het Duitse voetbal en het moet Alemannia Aachen uit de slepende financiële zorgen helpen. De geldproblemen zijn terug te voeren op één voorname oorzaak: het gloednieuwe stadion dat de club in 2009 betrok.
Torenhoge ambities
Tot die tijd speelde Alemannia Aachen in der alter Tivoli, een berucht stadion dat al sinds 1928 de thuishaven was van de club. Mede door de steile staantribunes en de indrukwekkende sfeer was het stadion in Aken vaak een moeilijk te nemen vesting voor bezoekende ploegen. Begin deze eeuw kampte Alemannia Aachen ook met ernstige geldproblemen en was een faillissement dichtbij. Doordat de club in seizoen 2003/04 de finale van de DFB Pokal haalde, konden de financiële zorgen worden weggenomen. Als verliezend finalist (de eindstrijd ging verloren met 3-2) mocht Alemannia Aachen Europees voetbal gaan spelen, omdat Werder Bremen zich als kampioen al geplaatst had voor de Champions League. Nadat de geldproblemen als sneeuw voor de zon waren verdwenen, promoveerde de club in 2006 voor het eerst in 36 jaar weer naar de Bundesliga, waar het verblijf uiteindelijk beperkt zou blijven tot één seizoen.
De ambities reikten echter verder dan de 2.Bundesliga, waar Alemannia Aachen lange tijd een vaste waarde was. Er werd al langere tijd gesproken over een nieuw stadion, omdat de capaciteit van der alter Tivoli beperkt was en het onderkomen sterk verouderd was, waardoor het niet meer aan de eisen van de Duitse voetbalbond (DFB) dreigde te voldoen. In eerste instantie was men van plan om een nieuw stadion buiten de stad te bouwen, maar fans en lokale bestuurders gaven de voorkeur aan een onderkomen in de buurt van het oude stadion. Om die reden besloot men het nieuwe Tivoli neer te zetten op een steenworp afstand van het oude stadion. De gemeente Aken weigerde bij te dragen aan het project, waardoor het benodigde geld bij elkaar werd gekregen dankzij deelstaat Noordrijn-Westfalen, verschillende banken en sponsor Aachener Münchener. Alemannia Aachen moest zich behoorlijk in de schulden steken om het nieuwe Tivoli te kunnen financieren.
Bij het afsluiten van de leningen had Alemannia Aachen een korte aflossingstermijn van achttien jaar afgesproken, omdat er haast gemaakt moest worden met de bouw van het nieuwe stadion. Het oude Tivoli voldeed mogelijk niet meer aan de eisen en met de bouw van het nieuwe stadion in het vooruitzicht, was het niet handig om het oude onderkomen nog op te knappen. Voor 46 miljoen euro werd in een jaar tijd een gloednieuwe arena neergezet in Aken, met plaats voor 32.500 toeschouwers. Relatief gezien was het stadion niet eens zo duur. De Rhein Neckar Arena van TSG 1899 Hoffenheim is bijvoorbeeld kleiner en kostte een slordige honderd miljoen euro. Door de afgesproken voorwaarden moest Alemannia Aachen volgens de Tagesspiegel op jaarbasis totaal zes miljoen betalen aan het stadion, waar de overige kosten nog eens bovenop kwamen. Al met al moest er jaarlijks een haast onmogelijk bedrag verdiend worden om geen verlies te maken, waardoor het praktisch onmogelijk werd om een kwalitatieve selectie samen te stellen.
Alles of niets
"Ze hebben alles of niets gespeeld met de bouw van het nieuwe stadion. Je kan niet in stenen én benen investeren, dat gaat niet tegelijkertijd. Dat kunnen alleen clubs die een sterke financiële ondersteuning krijgen, van een geldschieter of een grote sponsor. Aken heeft wel een flink aantal grote bedrijven, maar geen grote multinational. Zoals bijvoorbeeld Dietmar Hopp, die bij Hoffenheim is opgestaan. Er zitten wel grote bedrijven die Alemannia Aachen een warm hart toedragen, maar zulke bedragen: nee, dat is er niet", zegt Erik Meijer in gesprek met Voetbalzone. Hij besloot zijn loopbaan in 2006 bij Alemannia Aachen met de promotie naar de Bundesliga en werkte na zijn carrière in een commerciële functie, als assistent-trainer en als sportief directeur voor de club. Meijer stelt dat er ook gekozen had kunnen worden voor een gedeeltelijke verbouwing van het oude stadion.
"Het was mogelijk geweest om dat in fases te verbouwen, in plaats van vijftig meter verderop een geheel nieuwe tempel neer te zetten. Met 32.000 toeschouwers is die ook op Bundesliga-niveau gebouwd is en daar is, voorzichtig gezegd, een lichte vorm van zelfoverschatting bij aanwezig geweest. In de geschiedenis is er maar heel kort in de Bundesliga gespeeld, dus dan denk ik niet dat je zo'n stadion nodig hebt", concludeert de oud-spits, die tegenwoordig werkzaam is als assistent-trainer bij MVV Maastricht en analist bij Sky Deutschland en FOX Sports. "Er is boven de stand geleefd, ze wilden een beetje 1.FC Köln kopiëren. Maar Keulen is een miljoenenstad en in Aken wonen 250.000 mensen, dat is het verschil."
Dubbel faillissement
Op sportief gebied ging het in de jaren na de opening van het nieuwe stadion bergafwaarts met Alemannia Aachen. Uiteindelijk degradeerde de club in seizoen 2011/12 naar de 3.Liga, waardoor de inkomsten alleen maar verder afnamen. Omdat Alemannia Aachen GmbH op 23 december 2012 het faillissement moest aanvragen, degradeerde de club een seizoen later verplicht naar de Regionalliga. De gemeente Aken had destijds nog geprobeerd om Alemannia op de been te houden. In 2010 was dat met een injectie van 5,5 miljoen nog gelukt, maar in 2012 was er geen redden meer aan. Met een bedrag van tien miljoen wilde de gemeente nog een deel van het stadion kopen, terwijl de voorwaarden van de lening door andere partijen versoepeld werden. Na het faillissement maakte Alemannia Aachen een doorstart, maar de club kwam er nooit echt bovenop. De belangrijkste verklaring hiervoor was dat het nog altijd zorg droeg voor het te dure stadion. In januari 2015 nam de gemeente Aken het nieuwe Tivoli over voor het symbolische bedrag van één euro, omdat Alemannia de onderhoudskosten niet meer kon ophoesten. Het stadion vertoonde verschillende mankementen: schimmel op de muren, een lekkend dak, een gedeeltelijk kapotte veldverwarming. Sinds de overname huurt de club het stadion van de gemeente, dat op verschillende manieren probeert om het onderkomen van Alemannia Aachen rendabel te krijgen.
In de Regionalliga trekt de club gemiddeld zesduizend toeschouwers, waardoor het stadion nu op dat vlak niet bepaald winstgevend is. Daarnaast stonden er nog verschillende rekeningen open bij de belastingdienst en mislukte een overname om uiteenlopende redenen, waardoor in maart 2017 opnieuw het faillissement moest worden aangevraagd. "Je weet pas achteraf dat het zo loopt natuurlijk. Het had ook anders kunnen lopen. Als de club door de eerste paar moeilijke jaren was gekomen, wie weet wat er dan met Alemannia Aachen was gebeurd. Ik blijf erbij: er is gegokt en verloren. In Nederland, in Duitsland, overal zijn daar voorbeelden van. Ik was laatst op Mallorca en als ik daar het stadion zie, denk ik: wauw, wat een bak. RCD Mallorca speelt ook gewoon op het tweede niveau", aldus Meijer. Het meest recente faillissement leverde Alemannia Aachen negen punten in mindering op, maar desondanks wist men zich in seizoen 2016/17 te handhaven in de Regionalliga West. Afgelopen seizoen eindigden die Kartoffelkäfer als zesde op het vierde niveau van het Duitse voetbal.
Volgend seizoen gaat Alemannia Aachen dus met een in financieel opzicht schone lei op zoek naar promotie. Meijer ziet zijn oude club niet zomaar promoveren, temeer omdat het aantal promotieplaatsen op het vierde niveau beperkt is. Vanaf volgend seizoen promoveren de kampioenen van de Regionalliga West, Nordost en Südwest direct naar de 3.Liga, terwijl de kampioenen van de Regionalliga Nord en Bayern in een play-off één promotieplek verdelen. Dit is een tijdelijke oplossing en de Duitse voetbalbond (DFB) wil op korte termijn met een ander systeem komen om de promotieplaatsen naar de 3.Liga toe te wijzen. "Het budget is nu te klein om er bovenuit te kunnen steken. Het valt of staat met het budget waarmee je op z'n Duits gezegd konkurrenzfähig bent. Een aantal clubs in de Regionalliga, zoals Viktoria Köln en KFC Uerdingen, hebben een investeerder die er veel geld in stopt en zijn daardoor gewoon veel sterker. Het valt of staat allemaal met de prestaties op het veld. Maar daar heb je geld voor nodig. Het is eigenlijk zo'n cirkeltje: je hebt geld nodig om sportieve prestatie te kunnen leveren en andersom lukt niet. Je kunt niet spelers bij elkaar halen, die op gegeven moment geld gaan genereren."
Geloofwaardigheid
"De club is een slapende reus, maar heeft wel flink wat tikken gehad. De geloofwaardigheid is de laatste jaren enorm afgenomen door de insolvenz en het faillissement. Dat merk je ook richting sponsoren en die geloofwaardigheid terugwinnen is het allerbelangrijkste om eruit te komen. Je zal een aantal mensen moeten vinden die de geloofwaardigheid van de club weer op niveau brengen. En dat heeft tijd nodig, dat gaat niet van vandaag op morgen", stelt de oud-spits. Volgens Meijer is het een oplossing dat een aantal mensen uit Aken de boel overnemen bij Alemannia. "Vooraanstaande mensen met een sterke onderneming, die voor de club gaan staan. En dat het bestuur vervolgens uit hooguit drie mensen bestaat: de voorzitter, de vice-voorzitter en de penningmeester. Mensen met een heel sterk netwerk in de stad, die de kar kunnen gaan trekken. Het is erg positief dat ze zo uit de schulden zijn. Het is nu zaak om het vertrouwen terug te winnen, bij mensen die een aantal jaren zwaar teleurgesteld achter gebleven zijn."
Recent brachten supporters van Alemannia Aachen een inzamelingsactie op touw om de selectie van vorig seizoen zoveel mogelijk bij elkaar te kunnen houden. Desondanks vonden er tal van mutaties plaats in Aken: zestien spelers lieten de club tot dusver achter zich, terwijl er vijftien inkomende transfers plaatsvonden. Meijer: "Als je de stap naar de 3.Liga kan maken, heb je als Alemannia Aachen al een flinke stap vooruit gemaakt. Als je daarin kan blijven, met televisie-inkomsten, kan je nog een seizoen het geluk hebben dat je een goede selectie bij elkaar krijgt, die kan strijden om promotie naar de 2.Bundesliga. In de 3.Liga ligt het niveau alleen al behoorlijk hoog, niet veel ploegen uit de Nederlandse Eerste Divisie zullen van die clubs kunnen winnen. Achteraf had Alemannia Aachen zich er bij neer moeten leggen dat het in principe een 2.Bundesliga-club was, ja. Er is sprake geweest van Größenwahn, zo simpel is het eigenlijk."
