Vluchteling wordt bondscoach: 'Als je er alles aan doet, kun je niet falen'
Door Gijs Freriks
"Ik kan mij die wedstrijd als grensrechter nog heel goed herinneren. Mij werd verteld: als de aanvaller voor de verdediger staat, dan moet je vlaggen. Maar ik was veertien jaar oud en kende de regels niet. Ik dacht dat ik ook op de andere helft moest controleren of het buitenspel was en dus rende ik constant heen en weer. Ik was kapot. Mijn vrienden op het veld keken mij aan: 'wat doe jij nou?'" Het verhaal van Dastgir, 28 jaar, begint in Jab-el Sarajj, een stad in het noorden van Afghanistan. Hier werd hij geboren, maar opgroeien deed hij in Pakistan en India. In Afghanistan was het immers niet meer veilig voor het gezin. De opa en oom van Dastgir werden in de oorlog vermoord en vader, een afgevaardigde van de regering, was politiek vluchteling. Toch bleven moeder en haar kinderen Afghanistan bezoeken.
"We gingen ieder jaar drie maanden naar Afghanistan. Dat was de mooiste tijd van het jaar", verhaalt Anoush Dastgir in een interview met Voetbalzone. "Ondanks de aanwezigheid van de Taliban in het land voelde het als thuiskomen, het voelde 'eigen'. We waren bij de familie, iedereen sprak Afghaans en je voelde je daardoor even geen buitenlander meer. Dat speciale gevoel wanneer anderen hebben wanneer ze op Schiphol arriveren, dat heb ik juist in Kabul." Dastgir sr. vroeg uiteindelijk met succes asiel aan in Nederland en drie jaar later werd hij herenigd met zijn vrouw en kinderen. Anoush was elf jaar oud. In Nederland ging hij op zoek naar een sport om te beoefenen en hij dacht meteen aan cricket.
"In Pakistan en India was cricket sport nummer één. Voetbal leefde er niet zozeer. Ik heb altijd cricket gespeeld en ging in Nederland op zoek naar een cricketvereniging. Op de velden van Quick Nijmegen werd er gecricket, maar slechts een of twee maanden per jaar. Ik had in mijn eerste maanden al wat vrienden gemaakt en dankzij hen ben ik voor het eerst echt in aanraking gekomen met het voetbal." Dastgir raakte al gauw verliefd op het spelletje. Hij voetbalde tijdens de zomervakanties acht tot tien uur per dag en kon ook op school aan weinig anders meer denken dan aan voetballen. "De enige plek waar ik tot rust kwam, was het voetbalveld. Alles bij mij draaide om het voetbal, maar niet om er rijk mee te worden."
"Ik wilde gewoon voetballer zijn. Ik voetbalde dag en nacht en heb mijn VWO verpest. Gelukkig kwam ik binnen twee jaar al bij NEC terecht." Dastgir moest werken aan zijn balgevoel, maar talent had hij wel. Toch kwam het niet tot een doorbraak en ook bij VVV-Venlo haalde hij het eerste elftal niet. De carrière van Dastgir leek als gevolg van vier knieoperaties als een nachtkaars uit te gaan, maar hij wilde niet stoppen voordat zijn grote droom was uitgekomen: voetballen voor de nationale ploeg van Afghanistan. Dastgir ging verder bij respectievelijk Sportclub N.E.C., VV Capelle en FC Lienden en speelde zich in 2014 op een toernooi in de Verenigde Arabische Emiraten in de kijker bij de bondsleden van de AFF.
"De FIFA verhoogde in 2014 de sponsoring aan het voetbal in ontwikkelingslanden. Daardoor kreeg men in Afghanistan meer mogelijkheden. De bond onderhield nooit contact met spelers in bijvoorbeeld Nederland en Duitsland, maar besloot toen weer op zoek te gaan naar goede spelers in Europa. Ze organiseerden een toernooi in Dubai waar Afghaanse voetballers aan konden meedoen. In totaal waren er zestien teams: uit de Verenigde Staten, Duitsland, Finland, Denemarken, Nederland, enzovoort. De bedoeling van dat toernooi was dat spelers zich in de kijker konden spelen bij de bond, om daarna voor de nationale ploeg opgeroepen te worden. Dat was de motivatie. Daarnaast bedroeg de hoofdprijs vijftigduizend euro." Dastgir besloot het 'Nederlandse elftal' samen te stellen en plukte voetballers weg bij onder meer NEC, FC Twente, FC Oss en uit de Hoofdklasse. "We maakten echt een goede kans."
Het inschrijvingsgeld kostte echter 2500 euro en daarnaast werden de vlieg- en hotelkosten niet vergoed. "We waren met twintig jongens, maar slechts vijf wilden hun eigen tickets betalen. Ik wilde er zelf per se naartoe. Ik had vier operaties achter de rug en voetbalde in de Hoofdklasse vaak met pijnstillers, maar dacht: als ik ook maar één wedstrijd kan spelen voor Afghanistan, dan is dat al goed. Voor mijn part stop ik er daarna direct mee", glimlacht Dastgir. "De vraag was: hoe kunnen we alles betalen? De sponsoring kwam maar niet van de grond en daarom heb ik geld geleend van mijn moeder, broer en andere familieleden. Ik verkocht ook mijn Volkswagen Golf 4. Zelf had ik ook nog wat spaargeld. Ik legde alles bij elkaar en had tienduizend euro verzameld. Ik riep de jongens weer bij elkaar en stelde voor: als we winnen, krijgt iedereen het dubbele van zijn eigen inleg terug."
"Wie tweehonderd euro betaalde, zou bijvoorbeeld vierhonderd terugkrijgen. En het geld dat zou overblijven, zouden we door twintig delen. Iedereen vond het een fantastisch idee. We gingen erheen en waren de beste van alle Afghaanse ploegen. We wonnen wedstrijden met 4-0 en 5-0. Helaas ging ik in de halve finale door mijn knie en kon ik de finale niet spelen. Ik nam de coaching op mij en dat was wat mensen daar opgevallen. Mensen van de bond zeiden toen al dat ze me een keer zouden uitnodigen voor het nationale team." De Nederlandse afvaardiging onder leiding van Dastgir won het toernooi en dus was de premie van een halve ton binnen. "Voor dat bedrag heb ik mijn leningen terugbetaald, heb ik mijn Golfje teruggekocht en heb ik de revalidatie betaald van mijn knie. Het was het gokje waard."
Dastgir werd in mei 2015 voor het eerst opgeroepen voor Afghanistan. Hij maakte in de oefenwedstrijd tegen Laos (0-2 winst) zijn debuut en nam zelfs deel aan het Zuid-Aziatisch kampioenschap van datzelfde jaar, waarin Afghanistan de finale voor het oog van ruim veertigduizend toeschouwers na verlenging verloor van India (2-1). Dastgir schopte het tot zeven caps en kreeg daarmee méér dan die ene interland waar hij ooit van gedroomd had. "Als je er alles aan doet, kun je nooit falen." Dastgir combineerde zijn loopbaan als middenvelder met de functie van jeugdtrainer bij de amateurs van NEC. Opnieuw stelde hij zich ten doel om het voetbalteam van zijn thuisland te halen, maar dan als bondscoach. De Groesbekenaar kreeg sneller dan verwacht een kans bij De Leeuwen van Khorasan.
De Kroaat Petar Segrt werd in het najaar van 2016 ontslagen. De bond zocht een vervanger, iemand die de interland tegen Tadzjikistan een paar dagen later tot een goed einde kon brengen. Dastgir werd gebeld en een uur later zat hij op het vliegtuig richting hoofdstad Dushanbe. Hij sprak de spelersgroep toe en sloot zich in zijn hotelkamer op om wedstrijden van Tadzjikistan te bekijken, om trainingen op papier te zetten en om een tactisch plan te smeden. Ook gaf hij zijn eerste persconferentie. Afghanistan speelde een verdienstelijke wedstrijd, maar verloor door een buitenspeldoelpunt met 1-0. Niettemin was Dastgir in één klap een bekende Afghaan geworden en had hij ook de bond overtuigd. In februari 2017 werd hij aangesteld als assistent van Otto Pfister en sinds 10 juli jongstleden mag Dastgir zich zelfs de bondscoach noemen. Het aflopende contract van Pfister (80) werd niet verlengd en dus kon Dastgir het stokje overnemen.
Anoush, je zei in november 2016 in de Volkskrant dat je de wedstrijd tegen Tadzjikistan niet kon weigeren. "Als je je land ontvlucht om het elders beter te hebben, heb je ook de plicht om iets terug te doen." Waarom voelt dat voor jou zo?
"Ik had de mogelijkheid om te vluchten, maar veel mensen hadden de kennis of middelen niet om dat ook te doen toen het minder ging in het land. Dan vind ik het super oneerlijk om niets voor dat land te doen. Afghanen in Nederland kunnen arts worden of een mooie baan krijgen als architect. Ze laten hier dan hun eigen huis bouwen en denken het goed te hebben gedaan. Maar Afghanistan blijft wel het land van onze ouders en grootouders. Zij hebben er alles aan gedaan om ons een goed leven te geven. Ik vind het daarom je plicht om Afghanistan te helpen. Je kunt dat op verschillende manieren doen. Als ik hier vijf kinderen een lach op hun gezicht kan toveren, dan ben ik al blij. Een ander zou iedere week vijf euro per week kunnen storten. Vaak wordt dan gezegd: die vijf euro komt toch niet op de bestemming aan. Maar al is het tien eurocent van die vijf euro, dan is het tenminste iets. Niks doen is geen optie."
De Afghaanse Oorlog is op de Vietnamoorlog na de langstlopende oorlog uit de Amerikaanse geschiedenis. Door de oorlog zijn al meer dan honderdduizend doden gevallen. Hoewel veel leed moeilijk kan worden verzacht, denkt Dastgir dat voetbal enige troost kan bieden. Hij is dan ook vastberaden om Afghanistan te laten presteren. "Als men nu aan Afghanistan denkt, denkt men aan oorlog. Dertig jaar geleden was het een toeristisch land waar mensen, voornamelijk Russen, vakantie vierden en gingen skiën. Dat wordt tegenwoordig snel vergeten. In Afghanistan hebben de mensen behoefte aan iets dat van henzelf is en de nationale ploeg is zoiets. Ik heb mij vroeger nooit met politiek bemoeid, maar op een gegeven moment vroeg ik mijzelf wel af: waarom is Afghanistan zo'n gewild land? Waarom komen de Engelsen van ver? En waarom komen de Russen en Amerikanen naar ons toe? Waarom gaan ze niet naar Somalië waar ook tal van problemen zijn, of naar andere Afrikaanse landen?"
"Afghanistan is gewild omdat het in Centraal-Azië ligt, tussen economische grootmachten als Rusland en China in. En tussen Iran, dat door Amerika als een dreiging wordt beschouwd. We grenzen ook aan Tadzjikistan, Pakistan en India. Het is een aantrekkelijk gebied. Zo heeft Amerika hier militaire bases opgebouwd om van daaruit gevaarlijk te kunnen zijn in de regio. In principe maakt Amerika nog altijd de dienst uit in Afghanistan. De regering kan nauwelijks iets zelf beslissen." Dastgir verwijst nog naar een artikel in The New York Times, waarin in 2010 stond dat Amerikaanse geologen en medewerkers van het Pentagon een enorme hoeveelheid aan mineralen hadden ontdekt in de grond van Afghanistan. "Ons land kan een van de rijkste landen ter wereld worden", vertelde president Hamid Karzai in die tijd.
In de bodem zitten onder meer koper, ijzer, goud, aardgas, olie en edelstenen. Omdat de conflicten in het land elkaar blijven opvolgen, wordt er echter weinig ontgonnen. "Daar moet aan worden gewerkt, want in principe is dat wel van ons", zegt Dastgir. Afghanistan zou in potentie een van de grootste en rijkste mijnstaten van de wereld kunnen worden en Dastgir zou dan ook graag zien dat de rust wederkeert en Afghanistan kan bouwen aan een nieuwe toekomst. Ook het Afghaanse voetbal moet bouwen aan een nieuwe toekomst. De nationale ploeg kwalificeerde zich niet voor de Azië Cup van januari 2019 in de Verenigde Arabische Emiraten. Omdat men verwacht het WK in 2022 niet te kunnen halen, gaat alle aandacht uit naar de kwalificatiereeks voor de Azië Cup van 2023 in, waarschijnlijk, China.
"De Azië Cup van 2023 is ons absolute doel. Ik heb een contract getekend voor twee jaar met een optie op twee extra seizoenen. Na die twee jaar gaan we evalueren om te kijken of het beter is gegaan dan het voorgaande jaar. Zo ja, dan kunnen we de kwalificatie voor de Azië Cup samen ingaan." Voor Dastgir kwam het als een 'verrassing' dat de bond hem nu al het vertrouwen besloot te geven om alleen voor de groep te staan van Afghanistan, zo erkent hij: "Ze wilden niet verder met Pfister, maar mij wel als assistent behouden. Pfister kende wat minder details van de spelers, maar ik kende die allemaal wel. Ik heb hem veel werk uit handen genomen. Ik heb daarom gezegd dat ik best door wilde, maar ook een stem wilde krijgen in het kiezen van de nieuwe bondscoach. Want ik ben degene die dagelijks met die man moet werken. Als ik een gewone assistent was, had het mij niet uitgemaakt. Maar mijn rol bij de Afghaanse ploeg is breder, met meer verantwoordelijkheid."
De Afghaanse bond ging akkoord en zocht met Dastgir naar een Aziatische trainer omdat Europese coaches in het verleden hadden teleurgesteld. "Dat heeft met cultuur te maken. De Europese trainers wilden alles anders doen, alles volgens de Duitse of Nederlandse school. Maar je moet de cultuur hier kennen en die ook respecteren. Veel dingen gaan zoals ze gaan, die krijg je er niet meer uit en dat moet je accepteren." De bond kon echter geen geschikte kandidaat vinden en dus besloot men om Dastgir naar voren te schuiven. "Het plan was dat ik binnen twee, drie jaar bondscoach zou worden. Ik wilde eerst wat meer ervaring opdoen en had geen haast. Ik wist namelijk al dat deze kans er vroeg of laat aan zat te komen. Toen ik werd gebeld met de vraag hoe ik er tegenaan keek, zei ik dat ik het een eer zou vinden om Afghanistan te coachen, maar ook dat ik een aantal zaken veranderd wilde hebben."
Wat waren dat voor zaken?
"Ik wilde helemaal zelf kunnen bepalen wie ik zou selecteren. Eerder werden voetballers uit de Afghaanse competitie geselecteerd omdat dat leuk zou zijn voor het volk, maar ik selecteer niemand uit Afghanistan. Gebeurt niet. Ik wil gewoon presteren. Ik wilde ook mijn eigen technische staf kunnen samenstellen en de spelers bezoeken in plaats van ze alleen maar te bellen. Ik heb het geld voor de spelers ook laten verhogen. Niet al onze voetballers zijn voltijdprof. Milad Intezar speelt bij FC Lienden maar werkt daarnaast ook nog. Als hij iedere interland weg moet, kan het zomaar zijn dat een werkgever een keer zegt: 'dat gaat niet gebeuren of ik betaal je niet'. Ik heb al met al veel dingen op papier gezet en dacht: als de bond hiermee akkoord gaat, dan heb ik het goed voor elkaar. Binnen 48 uur waren ze akkoord."
De Afghaanse bond heeft volgens Dastgir niet veel te besteden, maar wordt geholpen door theeproducent Alokozay. "Die vergoeden alles en zullen de bond de komende tien jaar blijven sponsoren. Het is een miljardenbedrijf en het hoofdkantoor zit in Dubai. Daardoor zit er toekomst in, want met het eigen geld van de voetbalbond kom je niet ver." Dankzij Alokozay heeft Dastgir de vergoedingen voor internationals kunnen verhogen en kan hij de internationals ook goede hotels en vluchten aanbieden. "Ik wist precies wat de spelers tekortkwamen. Een speler uit bijvoorbeeld de Eredivisie vraagt niet veel geld, maar verwacht wel een fatsoenlijke vlucht en dat-ie goed kan slapen. Ook slapen we nu in hotels die dicht bij het trainingsveld liggen. Eerder overnachtten we soms op dertig kilometer van het veld."
Zelf hecht Dastgir naar eigen zeggen weinig waarde aan geld: "Het klinkt heel gek, maar ik ben zeven jaar trainer en heb in die periode eigenlijk geen euro verdiend. Ik heb alles geïnvesteerd in mijn opleiding en bijscholing. Sommige coaches gaan voor honderd euro per maand meer weg, maar het is maar net hoe graag je iets wil. Bij VVV gaf ik het benzinegeld dat ik kreeg uit in de sportschool en aan een personal trainer en ging ik met de bus en trein naar de club. Je kunt kiezen voor geld, maar dat heb ik nooit gedaan. Als amateurtrainer heb ik ook altijd gezegd niet betaald te hoeven worden. Geef mij maar twintig ballen, fatsoenlijke pionnen en goed vervoer. Dan ben ik tevreden." Wel regelde Dastgir dat hij bij N.E.C. een goede assistent kreeg. Die kan dan voor de groep staan wanneer Dastgir in Europa internationals bezoekt of weg is voor een interland. Want zijn baan bij N.E.C. houdt hij voorlopig aan.
"Dat project wil ik niet zomaar opgeven. Ik wil iedere dag op het veld staan. Als bondscoach kan dat niet, maar bij N.E.C. wel." Dastgir is inmiddels twee weken in functie als technisch eindverantwoordelijke bij Afghanistan. Hoewel de prestaties van de laatste jaren weinig reden geven tot optimisme, merkt Dastgir dat de supporters weer hoop hebben op een betere voetbaltoekomst. Steeds meer internationals stellen zich beschikbaar om voor Afghanistan uit te komen en ook de kranten zijn positief. Geen Europese bondscoach meer, maar een 'eigen jongen', zo legt Dastgir het sentiment uit: "Ik geloof dat 99 procent tevreden is. Ze zien het zitten en denken weer wat te kunnen bereiken.." De media-aandacht voor de komst van Dastgir was enorm en in niets te vergelijken met de media in Nederland, stelt de coach.
"Als het Nederlands elftal moet voetballen, maar Max Verstappen ook moet rijden, er wordt gedart of er op hetzelfde moment Prinsjesdag is, dan is de kans klein dat iedereen naar Oranje gaat kijken. In Afghanistan ligt dat anders, want hier is voetbal het enige wat we hebben. Het is niet te vergelijken met Nederland. Als je Ronald Koeman in de supermarkt zou tegenkomen, dan zou je een fotootje met hem maken of hem even de groeten doen en weer doorlopen. Hier niet. In Afghanistan blijft de voetbalgekte aanhouden. Je bent hier ook een held als je wint. Maar als je verliest, is er ook meteen veel meer kritiek. Je wordt op Facebook dan overstelpt met negatieve berichten. Sommigen maken zelfs een nepaccount aan om na een verloren wedstrijd anoniem kritiek te kunnen uiten."
"Ik besef eigenlijk nog steeds niet dat ik ben benoemd tot bondscoach van Afghanistan", gaat Dastgir verder. "Sterker: toen ik het contract had getekend en terug naar Nederland was gevlogen, was ik het contract gewoon vergeten mee te nemen. Ik was zo blij en overweldigd door alle aandacht dat ik het was vergeten. Sommige trainers zullen bij het aannemen van een baan eerst naar het contractje kijken, maar zo sta ik er niet in. Maar ik krijg mijn contract wel gewoon per mail opgestuurd, hoor", glimlacht Dastgir, voor wie met het bondscoachschap een 'ultieme droom' is uitgekomen. Ook zijn ouders zijn als vanzelfsprekend trots. Hij woont bij zijn moeder in en heeft dan ook dagelijks contact met haar, terwijl vader sinds de scheiding weer in Afghanistan woont.
"Hij is tien jaar geleden teruggegaan naar Afghanistan, want de Taliban was weg. Hij heeft daar zijn huisje, zijn land en is gelukkig. Ik heb goed contact met hem." Op de dag dat Dastgir zijn contract tekende, had hij zijn vader nog niet ingelicht over zijn nieuwe baan. "Hij zag het op het nieuws en belde op: 'ben je in Afghanistan?' Ik grapte: nee, de persconferentie is in Dubai. Hij wilde natuurlijk zo snel mogelijk naar Kabul komen. Maar ik moest terug naar Nederland omdat ik weer aan de slag moest. Ik heb hem daardoor nog niet gezien, maar als ik weer in Afghanistan ben, zal ik hem bezoeken." Je vraagt je af hoe de carrière van Dastgir was verlopen als zijn vader begin deze eeuw niet hoefde te vluchten uit Afghanistan.
Wat als Dastgir door zijn vrienden níet was gevraagd om als grensrechter in te vallen bij de Noord-Brabantse vijfdeklasser GVV'57? En waar had Dastgir nu gestaan als hij géén geld kon lenen van zijn familie en hij zijn Volkswagen Golf 4 aan niemand kwijt had gekund? Zou hij überhaupt in de voetballerij zijn terechtgekomen of was hij doorgegaan in de cricketwereld? "In die periode ben ik ingeloot voor een studie fysiotherapie. Ik wilde sporters gaan helpen, want ik weet hoeveel de fysio's voor mij hebben betekend. Ik help nu alsnog sporters, maar dan de voetballers van Afghanistan". De Afghaanse ploeg staat momenteel op de 158e plaats op de FIFA-wereldranglijst. Aan Dastgir de taak om de komende jaren in die stand te klimmen. Maar wat er ook gebeurt: twee dromen heeft Dastgir al zien uitkomen. International én bondscoach worden van met De Leeuwen van Khorason.
