De Ajacied die uit beeld raakte nadat hij niet wilde spelen tijdens Jom Kipoer
Door Yanick Vos
Marc Overmars had als directeur voetbalzaken in 2012 een drukke zomer. Onder anderen Jan Vertonghen (Tottenham Hotspur), Vurnon Anita (Newcastle United), Gregory van der Wiel (Paris Saint-Germain), Aras Özbiliz (Krasnodar), Darío Cvitanich (OGC Nice) en Theo Janssen (Vitesse) werden verkocht, terwijl in totaal acht nieuwe spelers naar Amsterdam werden gehaald. Overmars ging toen nog door het leven als Marc Netto, een bijnaam waar hij door een aantal grote inkomende transfers de laatste jaren heeft afgerekend. De komst van Niklas Moisander (AZ), Lucas Andersen (Aalborg BK), Tobias Sana (IFK Göteborg), Lasse Schöne (NEC), Christian Poulsen (Évian), Ryan Babel (TSG Hoffenheim) en Isaac Cuenca (Barcelona, huur) kostte Ajax in totaal nog geen zes miljoen euro. Ajax deed die zomer ook zaken met Paris Saint-Germain. Het toen nog onbekende talent Boccara werd voor een bedrag van vijfhonderdduizend euro aangetrokken.
Boccara werd gehaald met oog op de toekomst. Het toenmalige toptalent was op jonge leeftijd gaan spelen bij Athletic Club de Boulogne-Billancourt, op een steenworp afstand van het Parc des Princes van Paris Saint-Germain. De zoon van een Nederlandse moeder en Franse vader werd op dertienjarige leeftijd ontdekt door PSG en mocht aansluiten in de jeugdopleiding. Hij werd gezien als een veelbelovend talent en maakte in het seizoen 2011/12 indruk bij de beloften. Boccara was vaste basisklant en dat bleef niet onopgemerkt in Nederland. Waar hij niet in beeld was bij de Franse jeugdteams, besloot bondscoach Wim van Zwam hem bij Oranje Onder-19 te halen. Een grote toekomst lonkte, al slonken zijn kansen op een doorbraak bij PSG plots toen de club in 2011 werd overgenomen door Qatar Sports Investments. Voorzitter Nasser Al-Khelaïfi kwam naar Parijs met maar één doel: de Champions League winnen. Geld speelde geen rol meer bij PSG, dat voor de overname geen serieuze rol van betekenis speelde in de Ligue 1.
Al-Khelaïfi liet er geen gras over groeien en haalde de ene na de andere topper in huis. Spelers als Javier Pastore (Palermo), Kévin Gameiro (Lorient), Jéremy Ménéz (Lorient), Blaise Matuidi (Saint-Étienne), Alex (Chelsea), Maxwell (Barcelona) en Diego Lugano (Fenerbahçe) kwamen in de zomer van 2011 naar Parijs. Boccara hikte tegen het eerste elftal aan, maar zag zijn kansen in rook opgaan toen Mohammed Sissoko van Juventus voor zijn positie werd aangekocht. Een halfjaar later zou ook Thiago Motta aangetrokken worden. Boccara wilde weg, want bij hem was duidelijk geworden dat de eigen jeugd onder het nieuwe bestuur geen kansen zou krijgen. Ajax bood uitkomst. Scouts hadden hem aan het werk gezien tijdens jeugdinterlands en zij vonden hem goed genoeg. De Amsterdammers meldden zich bij PSG en slaagden erin om Boccara los te weken. Michael Kinsbergen, de neef van de moeder van Boccara, voerde namens het talent de onderhandelingen en wist er een vierjarig contract uit te slepen. Kinsbergen zal tijdens de contractbesprekingen veel indruk hebben gemaakt op de clubleiding, want een paar maanden later werd hij aangesteld als algemeen directeur.
Dat Ajax aan de haal ging met Boccara, was voor Van Zwam niet meer dan logisch. "Wij kregen een tijd geleden een tip dat er bij Paris Saint-Germain een jongen meeliep die half Nederlands is en interesse had om voor Nederland uit te komen", zei de toenmalig jeugdtrainer van de KNVB in het Algemeen Dagblad. "Ik heb hem toen bekeken en ik was direct overtuigd. Het is een jongen met een perfecte sliding, hij kan de bal goed veroveren. Ilan is positioneel uitstekend en heel vaardig aan de bal. Klein en wat gedrongen, maar hij staat perfect op z'n benen." Met zijn overstap naar Amsterdam deed Boccara ook zijn vader een enorm plezier. "Zijn Franse vader zal blij zijn met deze transfer, want die is hartstochtelijk Ajax-fan sinds de gewonnen halve finale van de Europa Cup I in Parijs in 1969 tegen Benfica."
Boccara sloot in de voorbereiding op het seizoen 2012/13 als negentienjarige aan bij Jong Ajax. Ondanks dat hij een Franse moeder had en een opa en oma in Amstelveen had wonen, was hij de Nederlandse taal nog niet machtig. Thuis werd immers altijd Frans gesproken. Hoofdtrainer Frank de Boer volgde zijn ontwikkeling in Amsterdam op de voet en was in augustus van dat jaar zeer over hem te spreken. "Ik heb hem nu drie keer bij Jong Ajax aan het werk gezien en hij maakte een heel goede indruk. Hij heeft een bepaalde passie en gedrevenheid, die niet veel spelers hebben. Hij heeft overal een teen tussen en trekt zijn been nooit terug", zei De Boer op een persconferentie, geciteerd door De Telegraaf. De trainer wilde niet te hard van stapel lopen met het talent. "We laten hem rustig acclimatiseren. Je ziet nu ook in de wedstrijden dat hij na een uur moe wordt, maar zijn kwaliteiten staan buiten kijf. Bij bepaalde trainingen zal Ilan er zeker bij komen." Jong Ajax speelde toen nog geen betaald voetbal, maar in de beloftencompetitie en op trainingen deed Boccara het zo goed, dat De Boer besloot om hem op te nemen in de wedstrijdselectie voor het duel met sc Heerenveen op 2 september. Het seizoen was pas drie wedstrijden oud en ondanks dat De Boer het rustigaan wilde doen met Boccara, volgde zijn debuut in Friesland.
Ajax had het moeilijk in het Abe Lenstra Stadion en bij een 2-2 tussenstand moest Thulani Serero vlak na rust met rood van het veld. Met nog een klein kwartier op de klok was Lasse Schöne toe aan vervanging. Vurnon Anita was intussen verkocht aan Newcastle United en Christian Poulsen moest nog aansluiten. Boccara was de enige middenvelder op de bank en dus werd hij binnen de lijnen gebracht voor de laatste dertien minuten. Het gelijkspel werd over de streep getrokken en zo leverde de tiener zijn bijdrage aan de landstitel van het seizoen 2012/13. Twee weken later zat hij op de bank tegen RKC Waalwijk (2-0), maar een invalbeurt voor eigen publiek zat er niet in. Zijn debuut was met luid gejuich ontvangen in huize Boccara in Frankrijk. "Mijn vader is al bijna zijn hele leven Ajax-fan. Voor hem is het dus fantastisch dat zijn zoon inmiddels een officiële wedstrijd voor Ajax heeft gespeeld", zei Boccara op de clubwebsite. Hij vertelde dat hij veel leerde bij Ajax en van iedereen probeert iets op te pikken. "Met name van Poulsen kan ik het nodige leren. Hij speelt op dezelfde positie als ik en staat altijd op de juiste plek. Dat is een kwaliteit. Daarnaast straalt hij als meest ervaren man van het team een bepaalde rust uit. Dat soort dingen sla ik allemaal op."
Hoewel Boccara in zijn eerste maanden diepe indruk maakte op De Boer, zou hij nooit meer opgenomen worden in de wedstrijdselectie. Een rugblessure hield hem enige tijd aan de kant, maar dat de hoofdtrainer niet meer naar hem omkeek had volgens Henk Spaan een andere reden. Hij zou volgens de journalist namelijk 'gestraft' zijn. "De aangewezen vervanger van Poulsen is Ilan Boccara, invaller tegen Heerenveen, maar daarna tijdelijk in ongenade gevallen wegens een uitstapje op religieuze gronden naar Parijs. Als hij is hersteld van zijn rugblessure, ligt een terugkeer naar de A-selectie voor de hand", zo schreef Spaan in zijn column voor Het Parool. De Boer had naar verluidt op 26 september een beroep willen doen op Boccara voor het bekerduel met FC Utrecht. Echter, dat jaar viel de Joodse feestdag Jom Kipoer, de belangrijkste en heiligste dag in het jodendom. Boccara wilde daarom niet spelen. "Echt zonde. Ik weet zeker dat Ilan de kwaliteiten had voor Ajax", zei broer Guido Boccara jaren later tegenover Ajax Showtime. De middenvelder kwam niet meer aan de bak in het eerste elftal en maakte het seizoen af bij Jong Ajax.
Boccara liet zich nooit uit over de verstoorde verhouding met De Boer. Hij deed er alles aan om weer in beeld te komen bij de hoofdtrainer. "Ik werk, ik werk, ik werk. Ik investeer in mezelf en doe keihard mijn best, totdat Frank de Boer zegt: het is jouw beurt. Ik doe mijn best en probeer bij Jong Ajax steeds beter te worden", zo klonk een vastberaden Boccara. Zover kwam het niet, want in de zomer van 2013 was iedereen het er binnen de club over eens dat de middenvelder beter elders ervaring kon opdoen. Hij werd voor een jaar verhuurd aan Évian. Zijn tijd in de Ligue 1 liep uit op een grote teleurstelling: het bleef bij 54 speelminuten op het hoogste niveau in Frankrijk. Trainer Pascal Dupraz beloofde speeltijd in de tweede seizoenshelft, maar kwam die belofte niet na. De controleur keerde medio 2014 weer terug bij Ajax, waar hij aansloot bij het beloftenteam van Jaap Stam en Andries Ulderink.
"Wat mij nog van hem bijstaat is dat hij moeite had om zich in het elftal te spelen bij Jong Ajax", vertelt Ulderink in gesprek met Voetbalzone. Dat Boccara niet was opgeleid bij Ajax brak hem volgens de trainer op. "Hij speelde vlak voor de verdediging en miste de technische bagage. Je zag dat hij niet het verfijnde van een Ajax-speler had. Ik kan me hem wel herinneren als een ontzettend keurige jongen, die enorm leergierig was. Hij wilde altijd beter hoe hij beter kon worden en wilde extra trainen. Maar hij kwam gewoon tekort op meerdere vlakken." Dat Boccara tekort kwam bleek ook wel uit zijn statistieken in de toenmalige Jupiler League. Na drie basisplaatsen en een invalbeurt aan het begin van het seizoen, kwam hij - mede door een blessure - niet meer in actie. In maart 2015 werd zijn contract ontbonden.
Einde carrière
Boccara moest weg bij Ajax, maar volgens zijn broer Guido had dat geen sportieve, maar een politieke reden. "Ik vind het een schande wat er met Ilan is gebeurd bij Ajax. Ilan kwam niet aan spelen toe bij Ajax, om redenen die niks met voetbal te maken hadden", klapte de belangenbehartiger uit de school. "Kinsbergen is een neef van de moeder van Ilan en mij. Het was niet prettig voor Frank de Boer dat een speler familie was van de nieuwe baas. Daarnaast had Kinsbergen bij de contractonderhandelingen voor Ilan afgesproken dat Ilan niet hoefde te spelen tijdens Jom Kipoer, de belangrijkste joodse feestdag van het jaar. Dat bleek niet zo." Boccara vertrok via de achterdeur van De Toekomst en waagde nog pogingen in Israël. Avonturen bij Hapoel Kfar Saba en Hapoel Jerusalem liepen op niets uit. In de zomer van 2016 had Boccara er genoeg van en besloot hij op 23-jarige leeftijd een punt achter zijn loopbaan te zetten.
"Ik had geen idee", reageert Ulderink als hij hoort dat Boccara is gestopt met voetballen. "Ik hoor het van jou voor het eerst, dus het verrast me wel. Ik weet nog wel dat Ilan een zeer intelligente jongen was met interesses op meerdere gebieden. Hij was iets breder ontwikkeld dan anderen. Als het hem na Ajax bij een of twee clubs ook niet lukt, dan verbaast het me in die context niet dat hij gestopt is." Boccara, die niet wilde meewerken aan een interview, heeft de voetbalwereld al vier jaar achter zich gelaten. Hij reist graag de wereld rond en gaat door het leven als personal trainer in Tel Aviv, waar hij met ruim 67.000 volgers op Instagram een populaire verschijning is.
