De straatjongen die vanaf het zevende niveau de Premier League en EK haalde
Door Chris Meijer
De New Manor Ground in Ilkeston - een dorp dat ingeklemd ligt tussen Nottingham en Derby - kun je gerust karakteristiek noemen. Vier lage tribunes, dicht tegen het veld. Met in de hoek een hoge tribune, naast een soort kerktoren. Che Adams moet geregeld op de Big Ben-achtige klok hebben gekeken om te zien hoeveel minuten het nog ploeteren was. Het zevende niveau van het Engelse voetbal is niet bepaald een paradijs voor spitsen. Eerder een hel, waar je als schietschijf rondloopt voor een vuurpeloton met automatische geweren. "Het is puur de vraag hoe hard je geschopt gaat worden. Je wordt zeker harder geschopt in de non-league, bijvoorbeeld als de scheidsrechter aan de andere kant van het veld staat", zei Adams in een interview met the Guardian. "Natuurlijk is het frustrerend, maar ik was een kleine jongen en kon niet echt wat zeggen tegen die oudere mannen. Als een klein jochie om je heen rent, probeer je hem gewoon zo hard mogelijk te schoppen om hem te stoppen."
Waar Adams zeven jaar geleden nog doodschoppen ontweek in de Northern Premier League, maakt hij zich nu op voor een EK. De oefenwedstrijd van Schotland tegen Oranje (2-2) moest hij woensdag overigens aan zich voorbij laten gaan, omdat hij tot het zestal spelers behoorde dat door de positieve coronatest van John Fleck preventief in quarantaine ging. Dat Adams zich nu mag opmaken voor een EK, is het resultaat van een bijzondere opmars. Adams - vernoemd naar Che Guevara, omdat zijn moeder de Cubaanse vrijheidsstrijder op het nieuws zag en diens naam wel mooi vond - groeide op in Leicester, maar hij speelde nooit voor de club uit zijn geboortestad. Maar liefst vijf keer werkte Adams een stage af bij Leicester City, allemaal zonder resultaat. Coventry City pikte hem aanvankelijk wel op, maar besloot hem op zijn veertiende weer te laten gaan. "Ik kan die dag me nog goed herinneren, ook al zagen mijn familie en ik het aankomen. Je krijgt het gevoel dat iemand je niet wil, dat je weggeduwd wordt. Het was een teleurstelling, voor mezelf en voor de mensen die me hielpen daar te komen. Op die leeftijd is het buigen of barsten. Je gaat verder met een opleiding of blijft harder werken voor het voetbal. Dat laatste heb ik gedaan."
Na zijn vertrek bij Coventry City speelde Adams voor St. Andrews en Oadby Town. Bij laatstgenoemde club dwong hij voor de vijfde keer in zijn nog prille loopbaan een stagewedstrijd af bij Leicester City. Kevin Wilson en Phil Waller stonden die dag als scouts van Ilkeston aan de zijlijn. "Ik kreeg de opmerkingen dat hij een straatjongen was. Ik zag het pure talent, hij kwam mensen voorbij op kracht en maakte doelpunten", vertelde Wilson, voormalig speler van onder meer Derby County, Ipswich Town, Chelsea en de nationale ploeg van Noord-Ierland, aan website Not The Old Firm. De stage resulteerde dus niet in een dienstverband bij Leicester City, maar wél bij Ilkeston. Daar moest Adams het nodige voor over hebben. "Hij kon nog niet in de auto springen. Op zijn zestiende kostte het hem en zijn ouders geld om in Ilkeston te komen. Hij werd in eerste instantie nog niet betaald, omdat hij er een opleiding naast deed. Daar moet je hem complimenten voor geven, zijn wekker ging iedere dag om half zeven. Hij moest met de trein en een aantal bussen om in Ilkeston te komen, maar was nooit te laat. Wat hij nu heeft, heeft hij echt zelf afgedwongen."
Als een van de weinige clubs op het zevende niveau van het Engelse voetbal trainde Ilkeston destijds iedere dag. "We trainden 's ochtends, liepen daarna naar de supermarkt en gingen dan terug naar school. Dat was op zich prima, de meeste mensen zaten daar puur voor het voetbal. Het waren voor mij de eerste offers om de top te kunnen halen", zei Adams zelf over zijn tijd bij Ilkeston. Onder de vleugels van Wilson groeide Adams door richting zijn debuut in de hoofdmacht, waar hij werkelijk uit de startblokken schoot. Na zestien wedstrijden stond de teller al op elf doelpunten en negen assists. "Zijn snelheid zorgde voor veel problemen", herinnerde Wilson zich in the Guardian. "Hij viel op, omdat hij in fysiek opzicht ook zo sterk en krachtig was. Ik denk dat er op een gegeven moment wel veertig clubs tegelijk voor hem op de tribune zaten. Vijftien of zestien zaakwaarnemers wilden hem binnenhalen."
"Na een maand in het eerste was het niet de vraag óf hij zou vertrekken, maar wanneer. Che speelde in een vrije rol achter de spits. Iedere keer dat hij scoorde, zeiden mensen dat er weer een paar duizend pond aan zijn transfersom kon worden toegevoegd", zei voormalig ploeggenoot Matt Baker in the Guardian. Onder meer Huddersfield Town, Peterborough United en Crewe Alexandra waren geïnteresseerd, maar de keuze van Adams viel op het destijds in de League One uitkomende Sheffield United. Voor de man die tot dan 75 pond per wedstrijd kreeg werd 135.000 pond neergeteld. Bij Sheffield United gaf Adams razendsnel zijn visitekaartje af. In de return van de halve finale van de EFL Cup tegen Tottenham Hotspur kwam hij een kwartier voor het einde binnen de lijnen en nam hij binnen vijf minuten twee doelpunten voor zijn rekening, waardoor Sheffield United leek af te steven op een sensationele 2-1 zege. Door een doelpunt van Christian Eriksen in minuut 88 eindigde het duel in 2-2, voldoende voor Tottenham om na de 1-0 zege in de heenwedstrijd naar de finale te gaan.
"Toen ik naar Sheffield United ging, dacht ik dat ik in het tweede elftal zou beginnen. Ik realiseerde me niet dat ik direct in het eerste zou spelen. Het was waanzinnig", sprak Adams tegenover Birmingham Live. Het duurde niet lang voor hij zich ook bij Sheffield United in de kijker speelde. Na anderhalf jaar met 15 doelpunten in 55 wedstrijden en waarin hij uitgroeide tot jeugdinternational van Engeland telde Birmingham City ruim twee miljoen euro neer om hem over te nemen. Na twee ietwat stroeve eerste seizoenen in de Championship verdiende Adams bij Birmingham City de ultieme stap in zijn loopbaan: naar de Premier League. Een seizoen met 22 doelpunten en 5 assists voor de laagvlieger in de Championship deed Southampton in de zomer van 2019 besluiten om circa achttien miljoen euro op tafel te leggen voor Adams.
Ook bij Southampton beleefde Adams een stroeve start. Hij werd na een halfjaar in verband gebracht met een terugkeer naar de Championship, waar onder meer Leeds United, Birmingham City en Nottingham Forest hem destijds wilden hebben. Adams hield echter vol, brak op sublieme wijze de ban in de thuiswedstrijd tegen Manchester City met zijn eerste Premier League-doelpunt en heeft nu met negen treffers en vijf assists een vrij goed jaar achter de rug. In maart besloot Adams dat de tijd rijp was om in te gaan op de avances van de Schotse nationale ploeg. De geboren Engelsman heeft een Schotse oma en de regels schrijven voor dat je voor een ander deel van het Verenigd Koninkrijk mag uitkomen als één van je grootouders daar vandaan komt. "Mijn oma is niet meer onder ons, maar mijn moeder is ook half Schots", vertelde Adams tegenover The Sun. "Zij is enorm trots en blij."
"De eerste kans kwam een aantal jaar geleden al, toen was ik nog vrij jong. Ik wilde me op jonge leeftijd nog niet committeren aan een bepaald land. Maar ik ben nu op een leeftijd waarop ik het voetbal begrijp, ik loop al een aantal jaar in deze wereld mee. Ik denk dat dit het juiste moment was en al met al was het een eenvoudige keuze", aldus Adams. Het waren Southampton-ploeggenoot Stuart Armstrong en bondscoach Steve Clarke die hem over de streep trokken. Adams bezwoer dat het naderende EK, dat Schotland op dat moment al bereikt had door een zege op Servië in de finale van de play-offs, geen invloed op zijn keuze had. Een mooie bijkomstigheid is het hoe dan ook wel, want voor Adams wacht nu het voorlopig grootste podium in zijn carrière.
Schotland speelt twee wedstrijden op het eerste eindtoernooi sinds 1998 op Hampden Park in Glasgow, tegen Tsjechië en Kroatië. Maar de absolute kraker wacht op 21 juni, als aartsrivaal Engeland op Wembley de tegenstander is. Voor Adams, een van de drie Engels-Schotse spelers in de selectie, een wedstrijd met een heel bijzonder tintje. De koude oorlog in aanloop naar dat duel begon de afgelopen maanden al voorzichtig in de kleedkamer van Southampton. "Ze hebben me verschillende namen gegeven. McChe of McAdams, bijvoorbeeld. De materiaalman heeft me zelfs een shirt gegeven met McAdams en iedereen vroeg of ik al een Schots accent heb."
Aflevering 1: Het dilemma van de man die zijn gokkende opa ooit 125.000 pond bezorgde
Aflevering 2: De erfgenaam van de 'clown met de joggingsbroek' die zich spiegelt aan Van der Sar
Aflevering 3: 'Koziolek' kan 1,5 jaar na autocrash Nederlander uit de boeken spelen op het EK
