De meest noordelijke kampioen ter wereld, voor wie Haaland de tv aanzet
Er heeft zich de afgelopen jaren een klein voetbalwonder voltrokken in het noorden van Noorwegen. FK Bodø/Glimt speelde in 2017 nog op het tweede niveau, maar kroonde zich vorig jaar voor het eerst in de clubhistorie tot kampioen van Noorwegen, prolongeerde de landstitel afgelopen seizoen en vestigde zijn naam in Europa door in de Conference League met 6-1 van het AS Roma van José Mourinho te winnen. Hoe de macht in het Noorse voetbal plotseling is verschoven naar een plek iets boven de poolcirkel.
Door Chris Meijer & Jordi Tomasowa
Eigenlijk wist Joshua Smits anderhalf jaar geleden helemaal niets van Bodø/Glimt. Of nou ja, hij had de naam van de club weleens gehoord in de tijd dat hij nog bij NEC speelde. Dat kwam doordat NEC Hannes Thór Halldórsson in 2016 een aantal maanden aan Bodø/Glimt had verhuurd. Toen Bodø/Glimt drie jaar later vroeg of Halldórsson toevallig nog een goede keeper wist, noemde hij de naam van de op dat moment bij Almere City spelende Smits. "Ze hebben me via WyScout bekeken en daarna hebben ze contact opgenomen", vertelt de Nederlandse doelman van Bodø/Glimt aan Voetbalzone. "Dan ga je even googelen en kom je al snel tegen dat ze hoog in het noorden zitten. Maar ook dat ze al een heel goed seizoen hadden gedraaid voor ik daar kwam. Ze hadden hoge verwachtingen van het lopende seizoen en het was voor mij een mooie uitdaging om op het hoogste niveau in Noorwegen te spelen."
Tot twee jaar geleden was Bodø/Glimt die geregeld op en neer pendelde tussen het hoogste en tweede niveau in Noorwegen. De geschiedenisboeken kennen genoeg goede seizoenen waarin de club meedeed in de top van de Eliteserien, maar vrijwel altijd volgde er wanneer de pagina werd omgeslagen een jaar in de kelder. Ach, in Bodø haalde men er de schouders over op. Want in de jaren zestig mochten Bodø/Glimt en andere clubs uit het noorden niet eens meedoen aan de competities, omdat de Noorse voetbalbond er blind van uitging dat zij geen partij konden bieden tegen de clubs uit het zuiden. "Ik kom hier niet vandaan en ik begrijp wel wat Noors, maar zulke dingen krijg ik niet zo goed mee. Alleen ik weet wel dat mensen uit het noorden in Oslo niet geaccepteerd werden, bijvoorbeeld als ze werk zochten. Ik kan me goed voorstellen dat voor de mensen in de stad de landstitel wat extra lading geeft. Het eerste kampioenschap maakte heel veel los in de stad. Iedereen leefde mee, overal hingen vlaggetjes en alle mensen stonden langs de weg. Het ging nergens anders over dan Bodo/Glimt, puur omdat dit zo'n historische landstitel was."
Bodø ligt afgelegen, in het dunbevolkte noorden van Noorwegen. "Een stad of een dorp? Ja, zeg het maar. Een groot dorp? Een kleine stad? Voor Noorse begrippen is het een stad", lacht Smits over het 50.000 inwoners tellende Bodø. Vrijwel alle clubs - behalve het nóg noordelijker gelegen Tromsø IL - moeten per vliegtuig afreizen naar de uitwedstrijd tegen Bodø/Glimt, aangezien de autoreis vanuit de Noorse hoofdstad Oslo bijvoorbeeld al 1200 kilometer en daarmee ruim zestien uur in beslag neemt. En eenmaal daar, zijn de omstandigheden ook wel wat anders dan in het zuiden. Boven de poolcirkel is het in de koude winters vrijwel de gehele dag donker. Tegelijkertijd gaat de zon in de zomer nauwelijks onder. In Bodø kijkt niemand op van het noorderlicht, een normaal verschijnsel daar. "Ik heb weleens met mijn vriendin op het dakterras echt met open mond staan kijken naar het noorderlicht. Het is alleen best taai dat het in de winter om twee uur 's middags al pikdonker is. En andersom heb je in de zomer geblindeerde gordijnen nodig. Ik ben in de eerste weken weleens wakker doordat de zon vol op het raam scheen en ik het gevoel had dat het zeven uur 's ochtends was. Maar dan keek ik op de klok en bleek het drie uur 's nachts."
De omstandigheden zijn echter niet de reden dat tegenstanders misschien met tegenzin afreizen naar Bodø. In de afgelopen drie jaar verloor Bodø/Glimt slechts twee competitiewedstrijden in de eigen Aspmyra Stadion. "Het tactisch aspect in combinatie met de spelers die het kunnen uitvoeren is wat ons zo goed maakt", zo luidt de bondige verklaring van Smits voor het succes van Bodø/Glimt. De architect daarvan is trainer Kjetil Knutsen. De 53-jarige oefenmeester werkte op een lager niveau voor Fyllingsdalen en Asane, voor hij aanvankelijk als assistent-trainer bij Bodø/Glimt terechtkwam. Nadat Bodø/Glimt in zijn eerste seizoen promoveerde, ging trainer Aasmund Bjørkan verder als sportief directeur én assistent, twee functies die hij nog altijd combineert. "Ze zetten in dat opzicht wel stappen. Maar bij een topclub zit iedereen waar hij moet zitten en dat is hier nog niet het geval. Dat komt wel, maar de club is gewoon wat kleiner én enorm succesvol."
'Ik heb bij Ajax blessures gefaket, omdat ik bang was voor het geschreeuw'
Voetbalzone sprak uitgebreid met Shayne Pattynama over zijn overstap naar Viking FK.Het lijkt in het succesverhaal cruciaal te zijn geweest dat Bodø/Glimt aan Knutsen vasthield na zijn eerste, met een elfde plek ietwat teleurstellende seizoen. Daarop volgde eerst een tweede plaats, waarna twee keer op rij de Noorse landstitel werd veroverd. En dat deed Bodø/Glimt met hyperaanvallend, agressief en daarmee ook uiterst attractief voetbal. 'Kamikaze', zo noemde men de spelopvatting van Knutsen ook wel. Erling Braut Haaland en Martin Ödegaard zeggen normaal gesproken weinig Noors voetbal te kijken, maar schijnen de televisie wél aan te zetten voor Bodø/Glimt. "Elke wedstrijd die ze spelen zakken ze helemaal in, maar in balbezit zijn ze heel dominant. Ik wil de vergelijking eigenlijk niet maken, maar een beetje hoe Barcelona vroeger speelde. Enorm dominant, echt op balbezit en ze hebben ook veel diepgang. Het is goed, het systeem werkt en ze hebben de spelers ook voor dit systeem", zo omschrijft Shayne Pattynama, die in Noorwegen voor Viking FK speelt, het spel van Bodø/Glimt in gesprek met Voetbalzone. Voor Knutsen is alleen een andere Europese grootmacht het lichtend voorbeeld.
De 4-3-3-formatie van Knutsen - eerder dit seizoen al genoemd als kandidaat bij Norwich City - met opstomende backs en energieke middenvelders is geïnspireerd op het Liverpool van Jürgen Klopp. "Ze hebben de vergelijking met Liverpool vanaf het begin gemaakt, ook toen ik ze voor het eerst aan de telefoon had. Om hun voetbalstijl uit te leggen, namen ze ook Liverpool in de mond", vertelt Smits. "Tegenstanders hebben gewoon geen antwoord op ons. We proberen gewoon te voetballen en bij veel Noorse teams is het spel vaak gebaseerd op hard werken, de mouwen opstropen en de lange bal. Dat doen wij ook, maar wij hebben ook de capaciteiten en spelers om onwijs goed te kunnen voetballen. Daar trainen we ook op. Op een gegeven moment gingen tegenstanders hoog druk zetten, maar het lukte ons altijd wel om daar onderuit te voetballen. Inzakken had ook niet zoveel zin, want dan hadden ze de bal niet en wij kwamen altijd wel tot het doel. Dus tegenstanders wisten niet hoe ze tegen ons moesten spelen, wij waren altijd het betere team. We hadden betere spelers en we hadden een heel duidelijk plan. Dat plan wordt heel goed uitgevoerd, dat hoef je niet met een sprintje op negentig procent te doen. Je moet vol gas en dat krijg je wel te horen."
Knutsen is niet de enige man die in de media lof ontvangt voor het feit dat de spelers zo goed presteren. In alle verhalen die over Bodø/Glimt verschijnen, valt steevast de naam van Bjørn Mannsverk. De voormalig gevechtspiloot, die de Noorse luchtmacht diende in Afghanistan en Libië, werd in 2017 door de club binnengehaald om eens met Ulrik Saltnes te praten. De middenvelder en aanvoerder kampte met hevige buikpijn voor iedere wedstrijd en overwoog daardoor te stoppen. Met de mindfulness en mental training die Mannsverk uit het leger had meegenomen hielp hij Saltnes er bovenop. Bodø/Glimt vroeg Mannsverk om op structurele basis voor de club aan de slag te gaan. Ondanks dat Mannsverk voetbal saai vond, zag hij een uitdaging om zijn methodes in de sport te implementeren. Op twee voorwaarden: de spelers moesten vrijwillig meewerken en hij wilde geen politieagent spelen binnen de selectie.
"Hij is inmiddels beroemd, ja", zegt Smits als Mannsverk ter sprake komt. "Maar ik moet heel eerlijk zeggen: maar de helft van het team wordt begeleid door hem en de andere helft niet. Die andere helft presteert ook uitstekend. Ik word persoonlijk niet door hem begeleid en heb mijn mensen in Nederland met wie ik praat, daar voel ik me vertrouwd en fijn bij." Feit is wel dat Bodø/Glimt de afgelopen jaren een uitstekende plek is geweest voor spelers bij wie het er elders niet uitkwam. Erik Botheim gold in de jeugd als groter talent dan Haaland, maar brak niet door bij Rosenborg BK en beleefde een weinig overtuigende huurperiode bij middenmoter Stabaek. Bij Bodø/Glimt leefde hij op, maakte hij afgelopen jaar 22 doelpunten en dat leverde hem een transfer op naar het Russische FK Krasnodar, dat tien miljoen euro voor hem wil betalen.
"Ze scouten spelers waar meer potentie in zit dan menigeen denkt en dat zie je vaak terug. Neem Botheim, die was niet heel succesvol geweest. Dat zijn de pareltjes waar je als club op hoopt." Botheim vulde afgelopen seizoen de leegte op die was ontstaan nadat de aanval die er stond bij de start van het eerste kampioensjaar - Philip Zinckernagel (19 doelpunten, 26 assists, vertrokken naar Watford), Kasper Junker (27 doelpunten, 25 assists, vertrokken naar Urawa Red Diamonds) en Jens Petter Hauge (14 doelpunten, 11 assist, al in de zomer vertrokken naar AC Milan) - was weggeplukt. Het lijkt erop dat er komende tijd in dat opzicht werk aan de winkel is voor Bodø/Glimt. Naast Botheim zijn er met Patrick Berg (naar RC Lens) en Fredrik André Bjørkan (naar Hertha BSC) reeds twee basisspelers vertrokken, terwijl ook Ola Solbakken goed in de markt ligt. "Het is inherent aan het succes dat spelers een stap gaan maken. Want uiteindelijk is Bodø/Glimt niet de club waar je de rest van je leven wil doorbrengen. Al helemaal als je ziet welke mogelijkheden die jongens hebben."
Smits zal stiekem hopen dat er zich in januari een club meldt voor zijn concurrent Nikita Haikin, die in november voor het eerst zonder speelminuten te maken tot de Russische selectie behoorde. "Persoonlijk zou dat gunstig zijn, als die eerste plek weer vrijkomt. Nadat ik kwam, heb ik tien wedstrijden gespeeld tot ik een lichte enkelblessure opliep. Die andere keeper deed het ook heel goed . Tja, geef de trainer eens ongelijk als je iedere keer dezelfde elf opstelt, blijft winnen en kampioen wordt. Waarom zou je dan wisselen? Dat is een lastige situatie, want ik ben wel naar Noorwegen gegaan om minuten te maken en niet om alleen op de bank te zitten. Het is natuurlijk heel mooi om dit allemaal mee te maken, maar het vreet ook aan me dat ik dit alles voor mijn neus zie gebeuren terwijl ik zelf op de bank zit." Smits laadt nu in zijn eigen woorden in Nederland de batterij op en keert dan in januari terug naar Noorwegen voor de voorbereiding op het nieuwe seizoen, dat in februari van start gaat met een tweeluik met Celtic in de tussenronde van de Conference League. "Wie weet sta ik wel onder de lat op Celtic Park. Het kan snel gaan in de voetballerij."
Glasgow is de volgende halte tijdens de Europese campagne van Bodø/Glimt, die dit seizoen voorlopig langs Legia Warschau, Valur Reykjavik, FC Pristhina, Zalgiris Vilnius, Zorya Luhansk, AS Roma en CSKA Sofia leidde. Bodø/Glimt gaf vorig seizoen zijn visitekaartje al af met een nipte 3-2 nederlaag op bezoek bij AC Milan in de voorronde van de Europa League, maar vestigde vorige maand helemaal zijn naam met een 6-1 overwinning op AS Roma. "AC Milan denkt bij zichzelf: tegen wat voor club gaan we spelen? Dat zag je ook een beetje terug tegen AS Roma. Bodø/Glimt is een kleine club en zij hebben misschien op iedere positie individueel een betere speler, maar wij zijn een beter team. Daar wordt op getraind en dat zie je terug in iedere wedstrijd. Ik heb tegen AS Roma met verbazing zitten kijken, ik wist niet wat ik zag. Je zag gewoon dat wij als team te werk gingen, met een goed wedstrijdplan. Dat het 6-1 wordt, had je nooit kunnen bedenken. Maar als je zag hoe we de wedstrijd startten, had ik wel het gevoel dat we serieus kans hadden. Dat bleek ook wel, AS Roma stond vrij naïef op het veld. Ik denk dat Mourinho woedend was, die stond zich echt te verbijten. Stoicijns, maar hij moest wel koken van binnen."
"Het stadion is best wel open, de hoeken zijn niet dicht. Dus je hebt altijd wind. Als het -9 is, kan de gevoelstemperatuur -21 zijn. Dat was tegen AS Roma nog niet zó erg, maar de gevoelstemperatuur was wel -10. Dan kom je daar vanuit Italië. Koud, pikdonker, op kunstgras. Ja, ik kan me best voorstellen dat die gasten zoiets dachten van: waar the fuck zijn we nu beland?", lacht Smits. Inmiddels zal geen enkele Europese club meer met enig gevoel van onderschatting afreizen naar het noorden van Noorwegen. Bodø/Glimt is niet langer een club die louter bekendstaat omdat supporters grote gele tandenborstels ('ik vraag altijd aan die gasten wat daar nu achter zit, maar zij hebben daar geen antwoord op') meenemen naar het stadion of om een metershoge zalm die langs het veld ligt om duurzame visvangst te promoten. Nee, Bodø/Glimt is de meest noordelijke landskampioen ter wereld. En op dit moment de absolute topclub van Noorwegen.
