Cruijffianen en de eeuwige Van Beveren-boycot
Van Gelder is niet de eerste voetbaljournalist die zijn favoriete club strategisch heeft gekozen; het is een aloude truc. Zo deed de belangrijkste sportjournalist van de twintigste eeuw in Italië hetzelfde. Wijlen Gianni Brera, een journalistieke superster (hoofdredacteur van La Gazzetta dello Sport op zijn dertigste) en legende in Italië heeft altijd volgehouden tifoso van CFC Genoa te zijn. Genoa, de oudste club van Italië, is zeker geen verkeerde keuze, maar zijn naasten wisten dat Brera 'zwartblauw bloed' door zijn aders had stromen. Hij koos ervoor om zich niet publiekelijk als Interisti te profileren, omdat dat zijn geloofwaardigheid als objectief journalist in de voetbalhoofdstad (Milaan) zou ondermijnen. Brera was een man die zaken grondig deed en nam zodoende zijn geheim mee in zijn graf.
Afgelopen zondag deed Van Gelder, zoals iedere week, zijn best om onpartijdig over te komen. Deze editie van Studio Voetbal stond in het teken van keepers. Henk Timmer en Ronald Waterreus moesten zich uitspreken over hun favoriete doelmannen in het moderne voetbal en die uit het verleden. Waterreus maakte zich enigszins belachelijk door eerst te stellen dat hij letterlijk en figuurlijk opkijkt tegen lange keepers, om vervolgens Iker Casillas en Julio Cesar onder zijn top drie te scharen; twee geweldenaars, toegegeven, maar ook relatieve dwergen tussen de mondiale topkeepers. Daarna brak de immer boeiende discussie los omtrent de beste keeper ooit:
Snel viel de naam van de beste Nederlandse keeper aller tijden: Jan van Beveren. Timmer, klaarblijkelijk een echte voetbalkenner, vond hem de grootste en tafelgast Jan Mulder kwam superlatieven tekort om zijn generatiegenoot al schreeuwend te beschrijven. Ook ik heb een zwak voor Van Beveren. Die adoratie komt voort uit de verhalen van mijn vader en het boek wat ik over hem heb gelezen. Daarin stonden prachtige oneliners over Van Beveren, zo zei trainersgoeroe Wiel Coerver over hem: "Hij is voor het keepen, wat Cassius Clay (Mohammed Ali) voor het boksen is." Daarnaast beoordeelde Voetbal International enkele van zijn beste PSV-optredens met de maximum score; een tien. Een unicum in de historie van dat opiniërende voetbalblad.
Je zou denken dat zo'n fantastische keeper over minstens honderd interlands moet kunnen pogen. Dat is niet het geval en lag allerminst aan zijn kwaliteiten of de concurrentie. Nee, controverses tussen PSV-ers Willy van der Kuilen en Van Beveren enerzijds en Ajacieden (later Barcelona) Johan Cruijff en Johan Neeskens anderzijds lagen eraan ten grondslag (de PSV-ers stelden openlijk vraagtekens bij de toewijding van de twee Johan's met betrekking tot Oranje). Cruijff was aan de vooravond van het WK in Duitsland niet alleen dé personality en alleenheerser van Ajax, maar ook bijzonder machtig in het Nederlands elftal. De bondscoaches fungeerden als veredelde Cruijff-marionetten. De reden daarvoor was dat die bondscoaches dachten absoluut niet zonder 'de verlosser' te kunnen. Als zij niet deden wat hij ze opdroeg, dan hield hij het voor gezien. Pure voetbalchantage.
Het genie duldde geen tegenspraak en al helemaal niet van een eigenwijze keeper. Uiteindelijk ging Van Beveren, op voorspraak van Cruijff (hier speelden ook sponsorgelden een rol), niet mee naar het wereldkampioenschap van 1974. Dat terwijl hij vanaf zijn twintigste (zeven jaar) een vaste waarde was onder de Oranje-lat. Rinus Michels kwam met een drogreden om zijn keuze te verantwoorden: Jan Jongbloed, eerste keus op dat WK, was volgens Michels beter in het meevoetballen. Uit onderzoek blijkt dat de zogenaamd 'belangrijke' meevoetballende capaciteiten van Jongbloed nauwelijks werden uitgebuit.
Van Beveren had geen schijn van kans tegen de machtigste persoon in Nederland en zijn marionet. Hij werd indirect gedemoniseerd en daardoor zelfs bedreigd door blinde Cruijff-volgelingen. Massahysterie rond de persoon Cruijff vierde hoogtijdagen en dat had zo zijn keerzijden. De topkeeper was Nederland binnen de kortste keren helemaal zat en keerde het land, waarvoor hij 36 keer het doel verdedigde, de rug toe. Hij vertrok naar Amerika.
Het is niet mijn intentie om oude voetbalkoeien uit de sloot te halen. Desalniettemin kon ik afgelopen zondag niet anders dan constateren dat bijna veertig jaar na dato er, in Cruijffiaanse kringen, nog altijd aversie is tegen de uitgesproken topkeeper van toen.
Van Gelder was moreel verplicht om PSV-icoon Van Beveren centraal te zetten in het item over de grootste doelmannen uit de historie. Maar nee, de anchorman vond het nodig om Lev Yashin, een keeper uit het verre Rusland, de credits te geven. De Nederlandse voetbalvolgelingen kregen en passant een propaganda filmpje voorgeschoteld. Waarom was dat geen filmpje van de Nederlandse held Jan van Beveren? Hij, nota bene een geboren Amsterdammer, was naast landgenoot bovendien een betere doelman dan Yashin.
De reden: pure subjectiviteit en clubvoorkeuren van een voormalig Cruijff-fundamentalist. Van Gelder levert nog liever zijn NOS-contract in dan dat hij de jonge voetballiefhebbers, onbekend met 'niet-Ajacied' Van Beveren, 'bevuild' met beeldmateriaal van een (in zijn ogen) 'godslasteraar'. Want zo werd Van Beveren beschouwd onder Cruijff-minnend Nederland. Voetbal was in de jaren zeventig een religie, en Johan Cruijff de Jezus Christus op voetbalschoenen. Als je het in die tijd ook maar in je hoofd haalde om hem tegen te spreken, dan kon je op zijn minst naar je interlandcarrière fluiten (Van der Kuijlen), en in het ergste geval werd je ook nog eens het land uit gepest (Van Beveren).
