Erling Braut Haaland baarde op 17 september van dit jaar opzien door maar liefst driemaal te scoren in het door Red Bull Salzburg met 6-2 gewonnen Champions League-duel met Racing Genk. Hoewel zijn naam al langer rondzong, was dat misschien wel de eerste keer dat de negentienjarige Noor bij voetbalvolgers verspreid over Europa nadrukkelijk op de radar verscheen. De jonge spits kon bij zijn vorige club Molde FK met twintig doelpunten uit vijftig wedstrijden ook al prima cijfers overleggen, waardoor de clubs afgelopen zomer voor hem in de rij stonden. In plaats van een avontuur in de Premier League, een dienstverband bij het als opleidingsclub bekendstaande Bayer Leverkusen of eenzelfde stap als generatiegenoot Matthijs de Ligt naar Europese grootmacht Juventus, koos Haaland echter bewust voor een avontuur in de Oostenrijkse Bundesliga.
Door Robin Bruggeman
Red Bull Salzburg ontstond veertien jaar geleden toen drievoudig landskampioen Austria Salzburg over werd genomen door energiedrank-gigant Red Bull. Tot groot afgrijzen van de achterban van de traditieclub, koos het bedrijf er destijds voor om afscheid te nemen van de naam, clubkleuren, management en technische staf, om vervolgens te verklaren dat er sprake was van 'een nieuwe club zonder historie'. Red Bull Salzburg werd zodoende het eerste filiaal in een later steeds verder uitdijend systeem van voetbalclubs van het concern, waartoe inmiddels ook RB Leipzig, New York Red Bulls en Red Bull Brasil behoren, met het doel om de naamsbekendheid van het merk te vergroten. Door de overname groeiden de bomen in Salzburg van de ene op de andere dag opeens tot in de hemel en in de eerste jaren werden de nodige miljoenen uitgetrokken om ervaren spelers naar de club te halen.
De bescheiden reputatie van de Oostenrijkse competitie maakte het voor Salzburg echter lastig om spelers van naam aan te trekken en het instappen van Ralf Rangnick als technisch directeur in 2012 drukte zo'n stempel op de club dat er een flinke beleidsverandering plaatsvond. Onder leiding van de 'voetbalprofessor' uit Duitsland werd het spelsysteem van zowel Salzburg als RB Leipzig geperfectioneerd tot een ware pressing-machine, waarin iedere speler een specifieke rol heeft en iedereen precies weet wat er van hem verwacht wordt. Aangezien het makkelijker is om deze systemen er bij spelers al van jongs af aan in te slijpen tuigde Salzburg een scoutingsysteem op dat zich uitrekte over de hele wereld, waarbij contact werd gelegd met voetbalscholen op verschillende continenten en de club zodoende terechtkwam op plekken waar andere Europese clubs niet vaak hun licht laten schijnen.
Successen in Afrika
De twee grootste succesverhalen Sadio Mané en Naby Keïta werden in eerste instantie nog relatief dicht bij huis opgepikt. Mané was in 2011 via de Senegalese voetbalschool Génération Foot bij FC Metz terechtgekomen en Salzburg nam hem een jaar later voor vier miljoen euro over van de Fransen. Keïta werd twee jaar later voor 1,5 miljoen euro opgehaald bij het eveneens Franse FC Istres, dat hem een jaar eerder nog uit zijn geboorteland Guinee had gehaald. Het duo, dat vorig seizoen met Liverpool de Champions League won, leverde Salzburg uiteindelijk ruim zestig miljoen euro op aan transfersommen toen Southampton zich in 2014 meldde voor Mané en Keïta twee jaar later de overstap maakte naar zusterclub RB Leipzig. Naast de tientallen miljoenen aan transferinkomsten versterkten de deals rondom de aanvaller en de middenvelder de naam van Salzburg in Afrika als opleidingsclub en inmiddels slaan de Oostenrijkers een stap over door rechtstreeks op het continent te scouten.
Het leeuwendeel van hun werk in Afrika wordt in overleg gedaan met het 12 Management-bureau van Frédéric Kanouté. De Malinese oud-spits van onder meer Olympique Lyon, West Ham United, Tottenham Hotspur en Sevilla geniet een grote reputatie op het werelddeel en onderhoudt ook een uitgebreid netwerk van trainers, scouts en andere belanghebbenden. Zo kon het bijvoorbeeld dat Salzburg twee jaar geleden in Zambia uitkwam voor middenvelder Enock Mwepu en spits Patson Daka, die inmiddels allebei uitgegroeid zijn tot belangrijke schakels bij de Oostenrijkers. Het jonge duo werd overgenomen van het plaatselijke Kafue Celtics nadat clubeigenaar Lee Kawanu persoonlijk een bezoek bracht aan de 'stad van Mozart' en daarna groen licht gaf voor de deal. "Ik vond de structuur daar geweldig, de manier waarop hun scouts werken, de manier waarop het management omgaat met de spelers. Het was fantastisch en ik had het gevoel dat dit de perfecte plek was voor mijn jongens om zich te ontwikkelen", vertelde hij eerder deze maand in gesprek met The Guardian.
Kawanu is lovend over de manier waarop Salzburg te werk gaat in Afrika: "Neem Zambia als voorbeeld, er zijn maar weinig mensen die weten dat onze competitie een van de sterkste van Afrika is. Het is hier beter georganiseerd en de lonen liggen hoger dat in bijvoorbeeld de meeste West-Afrikaanse competities. Als iemand als Frédéric dan zegt: 'Dit zijn twee jongens waar jullie echt naar moeten kijken', zit Salzburg meteen in het vliegtuig. Ik denk echt dat zij de moeite nemen om op plekken te kijken waar anderen niet komen: ze zijn meer geïnteresseerd in het talent dan in de naam van de plaats waar de spelers vandaan komen." Mwepu en Daka stroomden twee jaar geleden allebei niet rechtstreeks in bij Salzburg, maar begonnen hun Europese carrière op het tweede Oostenrijkse niveau bij FC Liefering. Deze satellietclub vormt een belangrijke pijler onder het scoutingsbeleid van Red Bull en biedt nieuwkomers een omgeving waar zij rustig aan hun nieuwe land, de omstandigheden en de manier van voetbal in het Alpenland kunnen wennen.
'Bij de meeste Europese clubs draait het puur om presteren'
"Vanuit ons perspectief draait het om twee belangrijke dingen: de manier waarop ze scouten en de manier waarop ze omgaan met de spelers", gaat Kawanu verder. "Ze zijn behoorlijk direct in hun manier van handelen en de manier waarop ze de spelers behandelen, en erg eerlijk. Ik denk dat dat een unieke manier is om de zaken aan te pakken. Bij de meeste Europese clubs draait het puur om presteren: ze halen de speler en dan moet hij leveren. Salzburg komt naar Afrika, ziet de jongens aan het werk, ontmoet de ouders: ze steken er zoveel moeite in. We hebben het dan over de hoofdscout en de teammanager die hier helemaal heen komen. Ik denk dat dat is wat ervoor zorgt dat zij er bovenuit steken", sluit hij af. Naast de twee Zambiaanse talenten deed Salzburg de afgelopen jaren in bijvoorbeeld Mali ook uitstekende zaken. De club nam Diadie Samassékou vier jaar geleden over van AS Real Bamako en verkocht hem afgelopen zomer voor twaalf miljoen euro aan TSG Hoffenheim. Landgenoot Amadou Haidara werd op zijn beurt een jaar later opgepikt bij de JMG-voetbalschool in Bamako en hij verkaste begin dit jaar voor negentien miljoen euro naar RB Leipzig, waar hij de opvolger werd van Keïta.
De prestaties van Haaland in de Champions League laten echter zien dat Salzburg niet alleen in Afrika zijn scoutingnetwerk op orde heeft. De jonge Noor, zoon van oud-prof Alf-Inge Haaland, werd voor zijn overgang naar Red Bull al genoemd bij onder meer Manchester United en Juventus. Het perspectief dat de Oostenrijkers hem voor wisten te schotelen was echter genoeg voor het negentienjarige talent om eerst voor een tussenstap te kiezen: "Ik was natuurlijk gevleid door de interesse van Juventus, maar ik vond het te vroeg om daarnaartoe te gaan. Salzburg was de club die het beste bij me paste en zij lieten ook zien dat ze mij het liefst wilden hebben. Ik maak hier een grotere kans om te spelen", vertelde hij kort na zijn presentatie. Naast Haaland lijkt Salzburg ook met Dominik Szoboszlai goud in handen te hebben. De achttienjarige Hongaar werd in maart 2017 overgenomen van Fehérvár en stroomde daarna in in de jeugdopleiding van de club. Na vijftien doelpunten en een tiental assists namens FC Liefering in de 2. Liga werd hij rijp geacht voor het grote werk en de middenvelder wordt naar verluidt inmiddels nadrukkelijk gevolgd door Arsenal. The Gunners zouden overigens ook achter ploeggenoot Hee-chan Hwang aanzitten, terwijl de bij FC Liefering gestalde zeventienjarige spits Karim Adeyemi nadrukkelijk in beeld zou zijn bij Barcelona.
Salzburg is door het succes van zijn jeugdopleiding met relatief bescheiden uitgaven begonnen aan een ongekende dominantie van de Bundesliga. Voormalig Ajacied Maximilian Wöber is met een transfersom van 10,5 miljoen euro verreweg de duurste aankoop uit de clubgeschiedenis, terwijl er negen jaar geleden voor Joaquín Boghossian, de nummer twee op de lijst, bijna zeven miljoen euro werd betaald. Munas Dabbur, Haaland en de van Ajax overgenomen Rasmus Kristensen werden allen voor vijf miljoen euro ingelijfd en eerstgenoemde werd afgelopen zomer voor zeventien miljoen euro weer doorverkocht aan Sevilla. Dit uitgekiende transferbeleid leverde Salzburg in de afgelopen zes seizoenen de landstitel op en in de laatste dertien seizoenen was er slechts drie keer een andere landskampioen dan Red Bull. Na de binnenlandse successen is het nu ook de bedoeling dat de club op Europees niveau naam gaat maken en het debuut in de Champions League dit seizoen is in ieder geval hoopgevend. Na de strafexpeditie tegen Racing Genk verweerde Salzburg zich ook prima tegen titelhouder Liverpool en na een 3-0 voorsprong wisten the Reds op Anfield maar net een 4-3 overwinning uit het vuur te slepen. Afgelopen woensdag volgde opnieuw een nipte nederlaag tegen Napoli, dat ondanks twee treffers van Haaland met 2-3 te sterk was voor de Oostenrijkers.
'De fans kunnen zich met dit team identificeren'
Het miljardenbal groeide in de afgelopen jaren uit tot een ware obsessie in Salzburg. In tegenstelling tot de Europa League, waarin twee seizoenen geleden nog de halve finale werd bereikt en Napoli vorig seizoen in de achtste finales nipt te sterk bleek, slaagde Red Bull er jarenlang maar niet in om de groepsfase van het belangrijkste clubtoernooi te bereiken. In de afgelopen seizoenen vonden er in de voorrondes debacles plaats tegen clubs als het Luxemburgse F91 Dudelange, Hapoel Tel Aviv, Maccabi Haifa, tweemaal tegen Malmö FF en het Kroatische HNK Rijeka. De goede prestaties in de Europa League betaalden zich dit seizoen echter wel uit voor Salzburg, dat doordat Liverpool en Tottenham Hotspur, de finalisten van vorig jaar, zich allebei via de Premier League plaatsten voor het toernooi, op basis van de coëfficiëntenlijst meteen in mocht stromen in de groepsfase.
De man die Salzburg dit seizoen aan Europese successen moet helpen is Jesse Marsch, de eerste Amerikaanse trainer ooit in de Champions League. Net als met spelers mikt Red Bull er ook op om trainers binnenshuis op te leiden en Marsch is, nadat hij eerder de leiding had bij New York Red Bulls en als assistent in de keuken mocht kijken bij RB Leipzig, nu doorgestroomd naar de positie van hoofdtrainer bij Salzburg. Zijn voorgangers in de afgelopen jaren waren onder meer Roger Schmidt (voormalig trainer van Bayer Leverkusen en inmiddels werkzaam bij Beijing Guoang), Adi Hütter (Eintracht Frankfurt) en Marco Rose. Laatstgenoemde won in 2017 met de Onder-19 van Salzburg, na de leeftijdsgenoten van Manchester City, Atlético Madrid en Barcelona uitgeschakeld te hebben, de UEFA Youth League en koos afgelopen zomer voor een nieuw avontuur bij Borussia Mönchengladbach.
De aansprekende resultaten, manier van werken en het bewust kiezen voor jonge spelers hebben er inmiddels toe geleid dat Salzburg op veel plekken in Europa wordt gezien als een voorbeeldclub. De Oostenrijkers maken met een selectie waarin de gemiddelde leeftijd nog onder de 24 jaar ligt dit seizoen ook indruk in de Champions League en de kritiek die in 2005 oplaaide bij het 'ontstaan' van de club begint wat te verstommen. De Oostenrijkse journalist Christian Hackl ziet zelfs dat de club een eigen fanbase begint te ontwikkelen, terwijl Salzburg ook steeds minder afhankelijk lijkt van de miljoenen van Red Bull: "Ze zijn veranderd. Toen ze begonnen haalden ze grote namen binnen, maar ze hebben nu een team waar de fans zich mee kunnen identificeren. Ze hebben hele goede jeugdteams en ze ontwikkelen spelers. Jaren geleden werden er spelers gekocht, maar nu wordt er geld verdiend met de verkoop van spelers", vertelde hij vorig jaar aan Sky Sports.