In de schaduw van voetbaltempels, miljardenballen en megalomane overnames leven er clubs in de marge. Waar de liefhebber nog het hof gemaakt wordt met historie, karakter en oprechte romantiek. Voor de rubriek Cultclubs leest Voetbalzone voor uit de sprookjesboeken van de voetbalbibliotheek. In deze editie: Jiul Petrosani, de volksclub waarvan het succes vrijwel parallel loopt aan de productiviteit van de kolenmijnen in de omringende vallei.
Door Kevin van Buuren
Aan het eind van de negentiende eeuw maakt een groep Roemeense studenten kennis met het voetbal in Engeland. Wanneer zij de sport mee terugnemen naar hun thuisland, daalt het uiteindelijk ook af naar de Jiu Vallei. De regio in Zuidwest-Transsylvanië wordt voornamelijk gebruikt voor haar mijnen. Het zijn dan ook de mijnwerkers uit de grootste stad van het gebied, Petrosani, die het in 1914 opnamen tegen hun collega's uit de stad Lupeni. Dit potje voetbal zou het begin zijn voor de sport in het mijngebied. In 1915 starten een aantal arbeiders hun vereniging: de Petrosani Miners' Athletic Club, wat zich vier jaar later zal uiten in een officiële voetbalclub.
Dat ging niet zonder slag of stoot. De inkomsten van de regio kwamen voornamelijk uit het werk in de koolmijnen. Dat voorzitter van de mijngemeenschap Ion Sinklehner geld opzijlegde voor een voetbalclub, viel niet bij iedereen in goede aarde. Uiteindelijk werd het lot als voetbalstad toch geaccepteerd. Spelend in de kleur van de met kool besmeurde mensen: wit-zwart. CAMP fuseerde in 1922 met de club uit de op een na grootste stad van de regio: CSM Vulcan. Uniunea Cluburilor Sportive ale Societatii Petrosani (UCASP) wordt in 1924-25 regionaal kampioen, heft de fusie weer op en mengt zich in 1927 opnieuw met een andere club, ditmaal uit Lupeni. Ook die samenwerking stopt twee jaar later, waarna Petrosani uitkomt op de huidige naam, geïnspireerd door de Jui rivier die door de vallei stroomt: Jiul Petrosani.
De weg naar boven
Zoals de mijnwerkers van de stad verblijft Petrosani een tijd lang in de diepste krochten van het nationale voetbal. Bij het oprichten van de Divizia A, de hoogste divisie van Roemenië, staat de club nog amper op de kaart. Pas bij de oprichting van de Divizia B in 1934 mag Petrosani zich meten met andere clubs uit het land. Uiteindelijk promoveert het team in 1936/37 naar de Divizia A. Daarop volgt een turbulent bestaan: continu degradeert en promoveert Petrosani van A naar B. Het moet diep graven naar gouden tijden, die uiteindelijk in de jaren zeventig gevonden worden.
Jiul speelt de finale van de Roemeense beker in het jaar 1972. Daar blijkt Rapid Boekarest echter te sterk: Petrosani verliest met 2-0. Maar, twee jaar later volgt sportief herstel. De bekerfinale van 1974 wordt bereikt en dit keer wint Petrosani met 4-2 van Politehnica Timisoara, de Roemeense club die uiteindelijk in 2012 opgeheven zal worden vanwege financiële problemen. Het seizoen hierop mag Petrosani meedoen aan de UEFA Cup Winners' Cup, waaraan alleen nationale bekerwinnaars mochten meedoen, voordat het door het hoofdtoernooi de UEFA Cup werd geabsorbeerd. In de eerste ronde is helaas het Schotse Dundee United te sterk. Petrosani wint thuis nog met 2-0, maar door de eerder verloren uitwedstrijd (3-0), ligt het uit het toernooi. Desondanks geen ramp voor de kleine volksclub.
De ware catastrofe vindt in datzelfde seizoen plaats. Tijdens een wedstrijd tegen Politehnica Lasi, op 25 mei, vliegt de enige tribune van het stadion in brand. Het thuis van de club dat al sinds 1922 onaangetast overeind stond, is niet meer. In 1982 krijgt de kleine club een nieuw stadion in Lanca Juilui. In het Stadionul Jiul passen 15.500 mensen. Zoals de vallei waar het onderdeel van is, ligt het lager dan de bergen en huizen eromheen. Met tribunes waar het gras nog tussen de stoelen doorgroeit. In 2019, tijdens het honderdjarig bestaan van de club, krijgt het stadion een nieuwe naam. Stadionul Petre Libardi wordt vernoemd naar de gelijknamige middenvelder die tussen 1963 en 1975 liefst 238 wedstrijden voor de club speelt. Met de aanvoerdersband, die hij in totaal tien jaar draagt, tilt hij in 1974 de nationale beker op en speelt hij ook de enige Europese wedstrijd van de club tegen Dundee United. Uiteindelijk speelt de middenvelder ook nog twee interlands voor het Roemeense elftal, waarmee hij een icoon voor de club is.
Vlees in de kuip
Het stadion die de naam draagt van een grote speler past jammer genoeg niet langer bij de statuur van de club. Vanaf 1990, wanneer de mijnproductie langzaamaan wordt afgesloten, krijgt Petrosani last van geldnood. De mijnen van de vallei kunnen de steden niet meer voorzien van winstgevende handel, waardoor de regio andere manieren moet vinden om de economie te stimuleren. Daarin kan het een voorbeeld nemen aan bepaalde voetbalclubs, blijkt uit een spraakmakende transfer.
In 1998, wanneer Petrosani net weer gedegradeerd is uit de Divizia A, wordt middenvelder Ion Radu te koop aangeboden bij Chimia Ramnicu Valcea, een club die in 1973 nog de nationale beker wint en uiteindelijk in 2004 stopt met bestaan. Valcea zit al vanaf 1983 in de sportieve en financiële problemen. Volgens verschillende Roemeense en Britse media zetten zij daarom een opvallend ruilmiddel in. Radu levert Petrosani geen geld op, maar een onbepaald gewicht in varkensvlees. Over de exacte hoeveelheid zijn de bronnen het niet eens, maar wel over de inspirerende woorden van de voorzitter. "Het vlees zal verkocht worden om onze spelers van te betalen."
Het einde nabij
Wanneer Roemenië in 2007 lid wordt van de Europese Unie, is een van de eisen dat de mijnen in de Jiu Vallei volledig worden afgesloten. De Unie uit kritiek op de excessieve kosten voor de mijnsector door verschillende Roemeense regeringen die de verliezen sinds 1970 proberen tegen te werken. Het definitief afsluiten van de voormalige kern van de regio, luidt symbolisch ook de teloorgang in van Jiul Petrosani. De club degradeert in hetzelfde jaar opnieuw naar de Divizia B, inmiddels omgedoopt tot Liga 2.
Met de sportieve malaise volgen ook personele problemen. In augustus 2007 claimt speler Mihai Lungan, volgens the Sydney Morning Herald, dat hij door lijfwachten van eigenaar Alin Simota in elkaar is geslagen, omdat hij zijn contract wilde laten vernietigen. De neergang zet verder in. Met een zesde, elfde en zestiende opeenvolgende positie, inclusief de financiële problemen degradeert Petrosani zelfs naar de vierde positie. Vanaf dan schommelt het, waar het eerder tussen A en B fluctueerde, op eenzelfde manier tussen het derde en vierde niveau van Roemenië. Als de ooit zo levendige mijn, die na stakende productie en onproductieve stakingen ook wel the valley of tears werd genoemd, huilen ook de liefhebbers van Jui Petrosani. Alhoewel met een achtste, zevende en zesde plek in de laatste seizoenen van de Liga 3, hoopt de club ooit weer uit de gitzwarte ondergronden van het Roemeense voetbal te herrijzen.