Zelden zal het laatste kwartier van een wedstrijd zo'n bizar verloop hebben gekend als die van het treffen tussen het TSG Hoffenheim van trainer Alfred Schreuder en Bayern München van afgelopen zaterdag. Na beledigingen vanuit het vak met bezoekende Bayern-supporters aan het adres van Hoffenheim-eigenaar Dietmar Hopp, die onder meer werd uitgemaakt voor 'hoerenzoon', besloten de twee ploegen om de bal in de slotfase van de wedstrijd uit protest alleen naar elkaar over te spelen. Spelers en staf van der Rekordmeister toonden tijdens en na het duel op deze manier publiekelijk hun onvrede over het gedrag van de fans en na afloop klonken er harde veroordelingen van de actie. De protesten van de supporters leggen echter ook onderliggende problemen in het Duitse voetbal bloot, die niet zo een, twee, drie opgelost lijken.

Door Robin Bruggeman

De beledigingen aan het adres van Hopp van vorig weekend zijn niet de eerste die de miljardair naar zijn hoofd geslingerd heeft gekregen. De nu 79-jarige zakenman wordt door de fanatieke supporters van andere clubs beschouwd als het gezicht van 'alles wat er mis is met het moderne voetbal'. Hopp werd rijk als medeoprichter van softwaregigant SAP en hij besloot zijn vermogen vanaf 1990 aan te wenden om dorpsclub Hoffenheim, waar hij zelf als kleine jongen voetbalde, op te stuwen in de vaart der volkeren. Die Kraichgauer begonnen met de financiële steun van Hopp aan een opmars door het Duitse voetbal en elf jaar later was de club opgeklommen van het achtste naar het derde niveau. In 2005 besloot Hopp er een schepje bovenop te doen om de club het laatste zetje richting de Bundesliga te geven en onder de sportieve leiding van Ralf Rangnick werden er een aantal spelers naar Hoffenheim gehaald die andere clubs op dat niveau nooit zouden kunnen betalen. Deze investeringen betaalden zich in 2007 uit met een promotie naar de 2. Bundesliga en een jaar later volgde ook de stap naar het hoogste niveau.

Deze opkomst van Hoffenheim vormde een klap in het gezicht van de 'traditieclubs', die een felbegeerd plekje in de Bundesliga ingenomen zagen worden door een 'club zonder geschiedenis'. De entree van Hoffenheim leidde dan ook al snel tot felle protesten, waarbij vooral Borussia Dortmund zich ontsteld toonde. Algemeen directeur Hans-Joachim Watzke omschreef Hoffenheim in het verleden al eens als een 'reageerbuisclub' en de supporters van die Borussen lieten geen mogelijkheid onbenut om Hopp en co aan te pakken. In 2008 waren de eerste protesten met de leus 'Hasta la Vista, Hopp!' nog relatief beschaafd, maar in de jaren daarna verharde de rivaliteit. In 2011 werd in de door Hopp gebouwde Rhein-Neckar-Arena van Hoffenheim zelfs een snerpende fluittoon door de speakers gepompt om de protesten uit het Dortmund-vak te overstemmen en sindsdien is het nooit meer goed gekomen tussen de twee partijen.

50+1
Het voornaamste protestpunt van de Dortmund-fans vormt het overboord gooien van de zogenaamde '50+1-regel' bij Hoffenheim. In Duitsland is vastgelegd dat de aandelen van clubs voor minstens 51 procent in handen moeten zijn van de achterban, zodat een enkele investeerder nooit de hele club in zijn macht kan krijgen. De Duitse voetbalbond heeft echter een uitzondering op deze regel bedacht: als een partij kan bewijzen dat zij minstens twintig jaar op verantwoorde wijze geld in een club heeft gestoken, is het mogelijk om deze regel te omzeilen. Zo kan het dat Bayer Leverkusen in handen is van chemiegigant Bayer, terwijl Volkswagen eenzelfde rol vervult bij VfL Wolfsburg. Doordat Hopp begin jaren negentig begonnen is met het investeren in Hoffenheim, heeft hij inmiddels 96 procent van de aandelen van de club in handen. De miljardair heeft in de afgelopen dertig jaar naar schatting 350 miljoen euro in de club gestoken, waarvan circa 100 miljoen is besteed aan het neerzetten van de 30.000 stoeltjes tellende Rhein-Neckar-Arena. De laatste jaren slaagt Hoffenheim er overigens, mede dankzij de verkoop van spelers als Joelinton, Roberto Firmino, Kerem Demirbay, Nico Schulz en Niklas Süle voor honderden miljoenen euro's, steeds meer in om de eigen broek op te houden.

De onvrede over Hopp speelt dus al langer en de strijd is vanwege zaken, die niet enkel iets met de eigenaar van Hoffenheim te maken hebben, in de afgelopen weken een nieuw hoofdstuk ingegaan. De Duitse bond besloot eind februari namelijk om Dortmund-supporters de komende twee seizoenen te verbieden de uitwedstrijd tegen Hoffenheim te bezoeken. De fans van BVB hadden al een voorwaardelijke straf staan vanwege protesten jegens Hopp in het verleden en na nieuwe incidenten in december heeft de DFB nu deze voorwaardelijke sanctie omgezet in een daadwerkelijke straf. Deze beslissing van de bond was natuurlijk tegen het zere been van de Dortmund-fans, die op hun beurt weer de supporters van andere clubs optrommelden. Zo kon het dat er in het Bayern-vak opeens spandoeken werden uitgerold met daarop de tekst 'Du Hurensohn', terwijl ook in andere stadions die niet direct iets met Hoffenheim te maken hadden werd geprotesteerd. Zaterdag waren bij onder meer de wedstrijd tussen 1. FC Köln en Schalke 04 tegen Hopp gerichte spandoeken te zien, terwijl een dag later het duel tussen Union Berlin en Wolfsburg eveneens werd stilgelegd nadat er een doek met Hopp, die werd afgebeeld alsof hij werd bekeken door het vizier van een geweer, op de tribune verscheen.

'Nu is er opeens een grens overschreden'
De DFB heeft deze felle protesten volgens de harde kernen van veel clubs uit de Bundesliga zelf uitgelokt door een in 2017 gemaakte belofte, toen de bond bekendmaakte om het collectief straffen van supporters op te schorten, te breken. De beslissing om alle Dortmund-fans uit te sluiten van het bezoeken van de wedstrijden tegen Hoffenheim vormt volgens de boze supporters echter het bewijs dat deze afspraak alweer overboord is gegooid. De bond wordt bovendien hypocrisie verweten nu het wel hard optreedt tegen de beledigingen aan het adres van Hopp, terwijl in het verleden incidenten die te maken hadden met bijvoorbeeld racisme grotendeels werden genegeerd. Zo was Hertha BSC-verdediger Jordan Torunarigha onlangs tijdens een bezoek aan Schalke het slachtoffer van racistische uitingen vanaf de tribunes. In plaats van het tijdelijk staken van de wedstrijd, wat zaterdag wel gebeurde in Hoffenheim, werd er doorgespeeld. "Nu het gaat om iemand wiens bedrijf toevallig financieel partner is van de DFB, zou er ineens een grens zijn overschreden", luidde dan ook de kritiek vanuit de harde kern van Bayern na hun actie. "Zelfs nu de straf voor Dortmund ons niet persoonlijk treft en wij Hopp niet zo relevant vinden, zien we dit als een aanval op de rechten van de fans in het algemeen. Rot op DFB!"

Een lid van de Bayern-ultra's van Schickeria ging eerder deze week in gesprek met Focus dieper in op de actie: "De DFB heeft zijn beloften gebroken voor meneer Hopp. Dit is een klap in het gezicht van de fans. Dit voelt natuurlijk een beetje belachelijk als je strijdt tegen racisme, homofobie, seksisme en merkt dat dit soort dingen grotendeels genegeerd worden, terwijl er wel een wet-Hopp mogelijk blijkt voor iemand met veel geld. Dit wekt de indruk dat het beschermen van de geldstromen de hoogste prioriteit geniet." Bayern-directeur Karl-Heinz Rummenigge reageerde juist fel op de acties van de supporters: "Dit is het lelijke gezicht van het voetbal, het heel lelijke gezicht van FC Bayern." De beleidsbepaler liet optekenen aan de hand van videobeelden streng te zullen optreden tegen de fans die de spandoeken hebben uitgerold en daarmee lijkt het einde van de strijd nog niet in zicht. Gesprekken tussen de Duitse bond en een afvaardiging van de supporters liepen in 2018 al stuk vanwege grote verschillen van inzicht. Waar de prioriteit van de DFB volgens de fans lijkt te liggen bij het soepel laten draaien van de 'geldmachine' die de Bundesliga is geworden en daarbij geen incidenten buiten de lijnen kan gebruiken, krijgen de supporters steeds meer het idee dat zij van gelijkwaardige partners veranderen in slechts betalende consumenten.

'De wortels van deze haat zitten helaas diep'
Deze onderhandelingen hebben daarmee hetzelfde lot getroffen als de gesprekken tussen Hopp en de harde kern Dortmund, die acht jaar eerder plaatsvonden. De twee partijen probeerden in 2010 de kou uit de lucht te halen door met elkaar om de tafel te gaan, maar kwamen uiteindelijk niet tot een oplossing. Een nieuwe ontmoeting aan de hand van de incidenten van de afgelopen weken behoort voor Hopp dan ook niet tot de mogelijkheden: "Ik heb al eens een dergelijk gesprek gevoerd, dat uiteindelijk tot niets leidde omdat de heren binnenkwamen met hun vooringenomen standpunten en niet bereid waren ook maar een millimeter te wijken", reageerde hij eerder deze week via de kanalen van zijn club. "Daarna heb ik een laatste gesprek gehad met Schwarzgelb uit Dortmund. Ik had toen het gevoel dat er wat begrip was onder de dames en heren. We hebben zelfs samen het TSG-sportfestival in Hoffenheim gevierd. Maar dat heeft niets geholpen, de beledigingen namen alleen maar toe. Voor mij is dit dus niet langer een optie. Ik zie het nut niet van gesprekken met mensen die ik nooit iets heb aangedaan, die mij jarenlang zonder reden zwaar beledigd hebben en die niet bereid zijn om een compromis te sluiten."

"Het is natuurlijk allesbehalve aangenaam om die walgelijke spandoeken te zien. Ik voel echter een niet eerder geziene golf van sympathie en veel onbegrip dat zoiets in een beschaafd land kan gebeuren. TSG speelt al zijn twaalfde seizoen in de Bundesliga. De wortels van deze haat, die al begon toen we nog in de 2. Bundesliga speelden, zitten helaas diep. Ik laat mezelf niet beïnvloeden of wegjagen door deze acties", was hij duidelijk. Dinsdagavond volgden tijdens het DFB-Pokal-duel tussen Schalke en Bayern nieuwe acties, die echter niet rechtstreeks tegen Hopp gericht waren: "Gestoorde voetbalbond! Vergeet de beloftes over de collectieve straffen, nu proberen jullie ons te chanteren door wedstrijden te staken", was er onder meer te lezen op de banieren van fans van die Knappen, die voormalig Schalke-doelman Manuel Neuer overigens eveneens uitmaakten voor 'hoerenzoon' zonder dat de wedstrijd stilgelegd werd. De protesten krijgen zaterdagmiddag mogelijk navolging als Hoffenheim op bezoek moet bij Schalke, al zullen de blikken van de bond waarschijnlijk angstvalliger gericht zijn op een voor zaterdagavond gepland duel. Borussia Mönchengladbach krijgt dan namelijk bezoek van Dortmund en beide supportersgroepen gaven in het verleden al blijk van hun 'anti-Hoppisme'. Een nieuwe aanvaring tussen de bond en de fans lijkt dan ook niet uitgesloten.