Italië is in de afgelopen weken verworden tot het epicentrum van de uitbraak van het coronavirus, die vrijwel de gehele wereld in zijn greep houdt. Moreno Rutten maakte van dichtbij mee hoe de crisis het gehele land langzaam volledig in zijn greep kreeg. De 26-jarige vleugelspeler woont en voetbalt in het Zuid-Italiaanse Crotone, waar het leven inmiddels ook volledig tot stilstand is gekomen. Door de strengere maatregelen van de regering leeft Rutten inmiddels in een, in zijn eigen woorden, semi-gevangenis.

Door Chris Meijer

Een kleine tien minuten na het gesprek met Voetbalzone stuurt Rutten via WhatsApp een foto door van het bonnetje dat hij heeft moeten trekken in de rij bij de supermarkt, waar de mensen één voor één naar binnen mogen. "De tactiek om 's middags te gaan is ook achterhaald, moet gewoon een nummertje trekken en buiten wachten", schrijft hij. Kort daarvoor had Rutten nog uitgelegd dat hij normaal gesproken 's middags tijdens de zogenaamde riposo (de Italiaanse evenknie van de siësta) een bezoek brengt aan de supermarkt, omdat de Italianen over het algemeen de gewoonte hebben om 's ochtends naar de supermarkt te gaan. "Aan in de rij staan voor de supermarkt wil ik nog niet beginnen, ook omdat ik geen mondkapje draag en iedereen me daardoor een beetje raar aankijkt. Het is misschien een beetje naïef, maar ik heb niet het gevoel dat het me kan helpen", legt Rutten uit. Het uitstapje naar de supermarkt is een van de spaarzame momenten dat hij nog buiten de deur komt. De rest van de tijd moet hij zielsalleen doorbrengen in zijn appartement in het centrum van Crotone.

"Ik probeer 's ochtends nog wel een frisse neus te halen, want gelukkig is het bakkertje tegenover mijn huis ook nog open. Dan is er nog de supermarkt en dat is het wel zo'n beetje wat betreft uitstapjes. Ik moest afgelopen week eventjes naar de bank, in het centrum. Dat is op loopafstand, maar in de hoofdstraat stond politie. Ik kon niet eens dichterbij komen, die gebaarden meteen dat ik weg moest wezen. Als ze je rond de supermarkt zien, weten ze wat je gaat doen. Op andere plekken sturen ze je meteen weg en als je je daar niet aan houdt, kunnen er sancties volgen. Boetes van duizenden euro's of zelfs een gevangenisstraf. Je hebt wat dat betreft weinig bewegingsvrijheid. Ik wil het niet vergelijken met een gevangenis, maar ik zou het misschien wel een semi-gevangenis noemen. Het is surrealistisch, zeker. Je vrijheid wordt ontnomen en dat is niet te bevatten, omdat je je hele leven in vrijheid hebt geleefd. Ze hanteren een ander beleid dan in Nederland en ik weet niet wat beter is, want dat kan je pas achteraf zeggen. Persoonlijk voel ik meer bij het beleid van Nederland. Ik leef de laatste tijd tussen vier muren", klinkt het ernstig. Het betekent dat Rutten zijn dagen voornamelijk vult met Netflix, de Playstation, het volgen van de Nederlandse praatprogramma's en het bellen en Facetimen met familie en vrienden. "Ik kan hier wel tegen een muur gaan praten, maar die praat niet terug."

De situatie is de afgelopen tijd ook in Crotone bijzonder snel geëscaleerd, al kreeg Rutten begin maart al de ernst van de situatie in de gaten. De uitwedstrijden tegen Virtus Entella (28 februari, in de buurt van Genua, 1-2 overwinning) en Venezia (7 maart, in Venetië, 1-3 overwinning) werden achter gesloten deuren afgewerkt. "Dan denk je wel: ze nemen het serieus. Op de vliegvelden van Rome, Venetië en Genua was het uitgestorven, dat is normaal bomvol. We waren bijna de enigen die daar liepen en dat kan je je bijna niet voorstellen. De mensen in het zuiden hadden heel lang het idee dat dit ons niet zou treffen, waardoor er ook niet de intentie was om te testen." Toen Rutten drie dagen thuis kwam te zitten met koorts, heftige hoofdpijn en keelpijn, werd er dan ook geen actie ondernomen. "Zo'n erge hoofdpijn had ik nog nooit gehad. Ik heb sterk de indruk dat ik het coronavirus al heb gehad, want los van het hoesten komen de symptomen overeen. Na drie dagen was ik weer de oude en dat is de reden dat ik niet getest ben, waarschijnlijk."

De groepstrainingen van Crotone gingen ook tot, zoals Rutten het noemt, het laatste moment door. Uiteindelijk werden die op initiatief van de spelersgroep geschrapt. "De situatie werd op gegeven moment zo serieus dat spelers zich zorgen gingen maken, doordat veel jongens afkomstig zijn uit het noorden of daar veel familie hebben en er daardoor veel meer van meekregen." De clubleiding van Crotone besloot de groepstrainingen om te zetten in individuele trainingen, waarin om het uur met een ander viertal werd getraind. Inmiddels zijn de individuele trainingen door de verscherpte maatregelen ook geschrapt. "Kijk, het is ons opgelegd en je wordt betaald. Dus je hebt gewoon een werkplicht en kan niet zeggen: 'Ik kom niet'. Er zijn zoveel belangen in het voetbal, dus ik snap ook wel dat de club alle mogelijkheden heeft aangegrepen om door te blijven trainen", geeft Rutten te kennen. Er ontstond opnieuw wrijving met de spelersgroep, omdat er er vier of vijf 'overbodige' personeelsleden op het trainingscomplex aanwezig waren. "Daar werd negatief op gereageerd en toen is er gezegd: 'Dan kunnen we het beter niet doen en een statement maken door thuis te blijven'. Ze hebben dat vervolgens opgelost door die mensen naar huis te sturen en er werd ook wel op gehamerd dat we moesten komen, met de boodschap: 'We zijn financieel alles tegemoet gekomen en we willen graag promoveren, dus jullie moeten ook snappen dat jullie dit voor ons moeten doen'."

Rutten maakte de individuele trainingen niet van heel dichtbij mee, want een op de laatste groepstraining opgelopen enkelblessure hield hem aan de kant. "Ik heb me niet kunnen laten behandelen door de fysio, want ze mogen me ook niet behandelen. Dus eigenlijk zit voor mezelf trainen er ook niet in, behalve de kracht- en stabiliteitsoefeningen die ik wel kan doen om mezelf fit te houden. Een loopband heb ik niet, los van de vraag of ik wel kan lopen met mijn enkel." Sinds afgelopen week heeft Rutten wel een apparaat in zijn appartement om aan zijn herstel te werken. Dat moest in tijden van een lockdown wel even opgehaald worden op het trainingscomplex, dus ging Rutten samen met de fysio op pad. "Ik merkte wel aan de fysio dat hij redelijk in paniek was, dat we aangehouden zouden worden. Hij snapte ook niet dat de dokter ons op pad had gestuurd. Hij was best wel angstig en ik had dat totaal niet. Ik zat heel relaxed achter het stuur, ik reed naar de club alsof er niks aan de hand was. Natuurlijk weet ik hoe de situatie is, maar de zorgen zijn bij mij niet zo groot als bij bijvoorbeeld de fysio."

"Ik word langzaam wel gek, om eerlijk te zijn", bekent Rutten. Hij probeerde voor Italië compleet op slot ging nog terug te gaan naar Nederland, maar doordat de groepstrainingen van Crotone zolang doorgingen, vervloog die kans. "Ik kon niet zeggen: 'Ik ga naar Nederland'. Toen duidelijk werd dat we niet meer konden trainen, gingen de vluchten niet meer. Ik zag met de dag de vluchten gecanceld worden en de maatregelen werden steeds strenger, de grenzen gingen dicht. Nu alles stilligt, kan ik niet meer weg. Ik hoef het niet eens meer in mijn hoofd te halen om terug te gaan naar Nederland." Dus zit Rutten in zijn eentje vast in Crotone, de stad die hem dit seizoen in sportief opzicht ook nog niet al teveel geluk bracht.

Rutten, opgeleid door Willem II en Feyenoord en bij FC Den Bosch doorgebroken in het profvoetbal, was afgelopen zomer transfervrij, nadat hij er met VVV-Venlo niet uitkwam over een nieuw contract. De voormalig jeugdinternational stond op het punt om bij Sparta Rotterdam te tekenen, tot er een aanbieding vanuit Italië voorbijkwam. Bij Crotone, twee seizoenen geleden nog uitkomend in de Serie A, lag voor hem een driejarig contract klaar. "Ik heb er goed over nagedacht en dit was een droom, dus spijt heb ik niet", blikt hij terug op zijn keuze voor Crotone, momenteel de nummer twee van de Serie B. De stap naar Italië bleek groter dan gedacht. Tijdens het trainingskamp van zeventien (!) dagen in de voorbereiding op het nieuwe seizoen maakte Rutten kennis met het slopende regime in Italië. "Dat is zoveel mogelijk trainen in korte tijd, minimaal twee keer per dag. En dan ook tussendoor nog wedstrijden spelen. We slapen overigens voor een thuiswedstrijd in een hotel, bij uitwedstrijden moeten we doorgaans met het vliegtuig. Dus dan ga je vaak ook een dag van tevoren al op pad. Bij avondwedstrijden vliegen we vaak pas een dag later terug, dus het kan zijn dat je bij uitduels drie dagen van huis bent."

Tijdens het trainingskamp maakte Rutten tevens kennis met de Italiaanse keuken. Of beter gezegd: het compleet andere voedingsschema. "In Nederland eten we ook Italiaans als sportmaaltijd, maar hier lunchen en dineren ze uitgebreid en warm. Die tijd daartussen is vrij groot voor mij, in Nederland eet ik om zes uur. Ik houd altijd het Nederlandse schema aan, thuis kook ik rond een uur of zes. Alleen als we met de club weg zijn, val ik even terug in een Italiaanse regime. Dat betekent ook pasta eten met heel veel olie en kaas. Ik heb voor thuis gewoon producten uit Nederland meegenomen, om ook andere dingen te maken. Niet zozeer Hollandse kost, maar bijvoorbeeld dingen van de toko om nasi of bami te maken. Dat kennen ze hier niet, dat soort dingen", lacht hij. Het 3-5-2-systeem en de taalbarrière vormden tot dusver echter de grootste obstakels voor Rutten, die voorlopig zes officiële wedstrijden speelde voor Crotone.

"In het zuiden spreken ze echt amper Engels en de personen die het wel spreken, doen het gewoon niet. Het spelsysteem en de manier van trainen zijn heel anders, al ging dat gedurende het seizoen wel beter. Maar ik heb niet het gevoel dat er iets zou veranderen in het beleid richting mij. Hoe goed ik ook trainde of hoeveel inzet ik ook toonde, mijn kans op speeltijd zou hetzelfde blijven." Met trainer Giovanni Stroppa is er 'nul komma nul' communicatie. "Dat vind ik best wel kwalijk. Dat komt ook door mij, omdat ik de taal niet spreek. Maar hij steekt er ook geen moeite in om Engels te spreken, dus het moet van mijn kant komen. Er zijn sowieso grote verschillen op het gebied van communicatie. De cultuur is hier: je moet blij zijn dat je onderdeel bent van het team en je moet er alles aan doen dat het team presteert, dus niet als individu. Als een basisspeler op de bank terechtkomt, zit hij gewoon op de bank en is de trainer hem geen verantwoording verschuldigd. In Nederland roept de trainer je in zo'n geval naar binnen en legt hij uit waar je aan moet werken of wat de motivatie voor zijn keuze is. Het is fijn dat je even er op wordt gewezen, ondanks dat het misschien niet prettig is."

In zijn eerste wedstrijden zat Rutten met verbijstering te kijken naar de sfeer op de reservebank. "Bij elke beslissing van de scheidsrechters springen ze op, zijn ze aan het roepen en schreeuwen. De trainer loopt constant heen en weer, schreeuwend en fluitend. Vrijwel iedere wedstrijd krijgt iemand op de bank wel een kaart, de gekste dingen maak je mee. Het is heel temperamentvol en als nuchtere Nederlander is dat best gek om te zien. Zij vinden het andersom gek dat ik zo rustig ben." Het zijn ervaringen als deze, of met het noodgebouw dat moet doorgaan als kleedkamer, of met de fysio's en verzorgers die tijdens de lunch en het avondeten fungeren als bedienden ('Je kan hen gewoon roepen als je wat nodig hebt, dat vond ik in het begin wel lastig'), die het seizoen in Italië voor Rutten misschien wel tot 'het meest leerzame jaar in zijn carrière' maakt, ondanks dat hij weinig aan spelen toekomt.

Toch hoopt Rutten dat er komende zomer iets kan veranderen in zijn situatie. In januari waren VVV-Venlo en Trapani (eveneens een Serie B-club) geïnteresseerd, maar weigerde Crotone om onduidelijke redenen mee te werken aan een vertrek. 'Zuur', maar Rutten heeft de situatie inmiddels van zich afgezet. "Op dat moment vond ik het prima om in Italië te blijven, zodat ik kon spelen en me kon laten zien. Misschien dat ik daarmee langer in Italië had kunnen blijven. Nu heb ik zoiets van: voor mij is het goed als ik terug richting Nederland ga, of ergens in de buurt. Ik wil terug naar de basis, waar ik goed kan communiceren. Dus dat is Nederland of een land waar ze goed Engels spreken. Ik heb de touwtjes niet in handen, omdat ik een contract heb getekend. Het is aan de club, of ze me willen laten gaan. Dat hoop ik wel, Want als voetballer wil je altijd voetballen en daar moet je naar streven. Als dat niet lukt bij een club, is het huwelijk gewoon niet gelukt en moet je je geluk elders zoeken", zo is Rutten realistisch. Voordat het zover kan komen, moet er eerst een einde komen aan de huidige onzekere situatie. Wat dat betreft streept Rutten de dagen af. "Ik leef van dag tot dag en kijk al het nieuws op de Italiaanse en Nederlandse websites. Het is afwachten, iets anders zit er niet op."