De 'meest random transfer ooit', zo werd de overstap van Marek Hamsik naar IFK Göteborg in de reacties op Voetbalzone genoemd. Het ligt nog vers in het geheugen dat de 33-jarige Slowaakse middenvelder de verpersoonlijking was van Napoli, voordat hij twee jaar geleden de overstap naar het Chinese Dalian Professional maakte. Nu is Hamsik terug in Europa en wel op een plek die voor heel veel vraagtekens zorgt. Waarom gaat Hamsik tot het einde van augustus in de Zweedse Allsvenskan spelen?

Door Chris Meijer

Het voelt een beetje alsof Max Verstappen de Formule 1 direct achter zich zou laten om voortaan in een Citroën 2CV te racen. Het kan, maar het klinkt niet bepaald waarschijnlijk. Hetzelfde moet men in Zweden gedacht hebben toen de eerste geruchten opdoken dat Hamsik weleens in de Allsvenskan zou kunnen gaan spelen. Oké, de Europese voetbalvolgers waren hem sinds zijn vertrek naar China een beetje uit het oog verloren. Hamsik was in twaalf jaar versmolten geraakt met het azuurblauwe shirt van Napoli. De Napolitanen noemden Hamsik niet voor niets Marekiaro, naar het aan de zee gelegen Marechiaro: een van de mooiste plekken in de omgeving van de Italiaanse stad. De man met de kenmerkende hanenkam schoot Diego Maradona in december 2017 uit de boeken als topscorer aller tijden van Napoli, al heeft Dries Mertens die titel inmiddels weer overgenomen.

Ondanks dat de status van Hamsik die van Maradona benaderde - met de nadruk op benaderde, want Maradona bezorgde Napoli in tegenstelling tot Hamsik twee landstitels en is daardoor nog steeds een halfgod in Napels - vertrok de Slowaakse middenvelder relatief geruisloos uit Italië. Onder trainer Carlo Ancelotti moest hij het in zijn twaalfde seizoen bij Napoli voornamelijk stellen met een plek op de reservebank. Dalian Professional telde twintig miljoen euro neer om Hamsik naar China te halen. In februari 2019 zette hij zijn handtekening onder een driejarig contract, met een jaarsalaris van negen miljoen euro.

Dat er na twee jaar voortijdig een einde is gekomen aan de tijd van Hamsik bij Dalian Professional, heeft enerzijds te maken met de koerswijziging die de Chinese voetbalbond heeft ingezet. Met strikte controle, een nieuwe regelgeving die verbiedt dat bedrijfsnamen verwikkeld worden in de clubnamen en een salarisplafond streeft men in China tegenwoordig een duurzaam model na, waarin de focus moet liggen op het ontwikkelen van Chinees talent. Buitenlandse spelers mogen in de Chinese Super League in de toekomst nog maximaal 60.000 euro per week verdienen, bijvoorbeeld een derde van wat Hamsik verdiende. De financiële maatregelen hebben geleid tot een exodus van grote namen uit China. Dalian Professional zag in het kielzog van trainer Rafael Benítez ook Salomón Rondón en Yannick Carrasco vertrekken. Los van de hervormingen in de Chinese competitie heeft Hamsik echter nog een belangrijkere reden om vervroegd terug te keren naar Europa: het EK van komende zomer.

Met Hamsik als aanvoerder, recordinternational én topscorer aller tijden slaagde Slowakije er in november in om zich in de play-offs ten koste van Ierland en Noord-Ierland te kwalificeren voor het EK van komende zomer. Als hij besloten had om in China te blijven, had hij een verhoogd risico gelopen om op dit toernooi buiten de basiself te vallen. Door de strenge quarantaineregels is het voor internationals nagenoeg onmogelijk om China te verlaten voor de interlandperiodes. Hamsik vreesde voor zijn voorbereiding op het EK en meldde zich bij de clubleiding van Dalian Professional met het verzoek om onder verzachtende omstandigheden te vertrekken. Daar stond de Chinese club niet onwelwillend tegenover, omdat met het vertrek van grootverdiener Hamsik behoorlijk bespaard kon worden in een tijd dat de gevolgen van de coronapandemie duidelijk voelbaar zijn.

Na het openbaren van zijn vertrekwens in China diende zich voor Hamsik echter het volgende probleem aan: in vrijwel heel Europa was de transferwindow reeds gesloten, waardoor de keuze voor een nieuwe club erg beperkt was. In eerste instantie werd Hamsik nadrukkelijk in verband gebracht met Slovan Bratislava, de club waar hij in de jeugdopleiding speelde voor hij naar Brescia vertrok. Toen duidelijk werd dat de Slowaakse transferwindow zelfs voor de aanvoerder van het nationale team niet opgerekt kon worden, moest de aandacht verlegd worden. Naar Zweden, Noorwegen, Kazachstan, Estland, Finland, Letland, Litouwen, Georgië, Wit-Rusland, de Faeröer Eilanden: Europese competities die pas in maart of april van start gaan en derhalve nu in een 'zomerse' transferperiode zitten. Zaakwaarnemer Juraj Venglos ging eens rondbellen binnen zijn netwerk om te informeren. Zo kreeg hij ook Patrick Mörk, een Zweedse zaakwaarnemer, aan de telefoon, om hem te vragen naar de Noorse en Zweedse competitie.

Mörk informeerde op zijn beurt weer bij een aantal Zweedse clubs. "Er waren een aantal die dachten dat ik een grapje maakte. Het was een enorme verrassing toen ze realiseerden dat het echt waar was", vertelde Mörk aan Aftonbladet. Pontus Farnerud, sportief directeur bij IFK Göteborg, kreeg op dinsdag 2 maart, om 15.45 uur 's middags, de vraag of hij eventueel belangstelling had voor Hamsik. Op hetzelfde moment kregen ook AIK, Hammarby IF en Djurgardens IF hem aangeboden, zo schreven verschillende Zweedse kranten. "Farnerud was verdomd snel. Hij antwoordde dat het interessant klonk, maar dat hij met mensen moest praten en beloofde om terug te komen. Op woensdagochtend belde hij terug met de boodschap dat IFK Göteborg alles op alles wilde zetten om Hamsik binnen te halen. Er was geen twijfel."

Toch dreigde IFK Göteborg op het laatste moment naast Hamsik te grijpen. Slovan Bratislava bleek toch een opening gevonden te hebben om de verloren zoon terug naar huis te halen, maar vond geen overeenkomst over de duur van het contract. "Ik maakte me lichtelijk zorgen dat IFK Göteborg en Farnerud naar bed zouden gaan en Hamsik op het laatste moment werd weggekaapt door Slovan Bratislava. Dat was sneu geweest, omdat Farnerud heel hard heeft gewerkt om hem binnen te halen", zei de Zweedse zaakwaarnemer. Dat IFK Göteborg Hamsik toch kon binnenhalen, had twee redenen. De Zweedse club stemde in met een kort, tot eind augustus lopend contract én nam in die verbintenis een clausule op die het voor Hamsik mogelijk maakt om al eerder in te gaan op eventuele belangstelling van een andere, voor hem interessante club.

Voor Hamsik tekende bij IFK Göteborg deed hij navraag bij Sam Larsson. De voormalig aanvaller van sc Heerenveen en Feyenoord werd opgeleid door Blåvitt en speelde met Hamsik samen bij Dalian Professional. "We hebben gesproken over mijn situatie en IFK Göteborg", zei Hamsik tijdens zijn presentatie in Zweden. "Ik stuurde hem een berichtje met de vraag of ik van waarde kon zijn voor IFK Göteborg. Hij stuurde een smiley terug en antwoordde dat het niet mogelijk was, dat ik een grapje maakte. Nu ben ik hier."

"We hadden het er in de kleedkamer over, dat het een bizarre transfer is. Niemand had het verwacht. Het is voor IFK Göteborg een mooie transfer om zo'n speler binnen te halen. Ik volg het nieuws niet zo, maar ik zag dat het op social media alleen maar over de komst van Hamsik ging", vertelt Rewan Amin aan Voetbalzone. De 25-jarige middenvelder speelt al vier jaar in Zweden, aanvankelijk voor Dalkurd FF en tegenwoordig voor Östersunds FK. Zo verrast als Larsson en Amin waren, zullen veel supporters van IFK Göteborg ook geweest zijn. Ondanks de geldende coronamaatregelen, stonden tientallen fans te wachten toen Hamsik zondagavond voet op Zweedse bodem zette. 'Ole, ole, ole, Marek, Marek!', klonk het door de aankomsthal van Göteborg Landvetter Aiport. Op dat moment, krap vijf dagen nadat Farnerud Hamsik aangeboden kreeg, was er al sprake van een mondeling akkoord. De laatste plooien werden een dag later gladgestreken, waardoor Hamsik maandag de supporters toesprak in een gelikte video op het YouTube-kanaal van IFK Göteborg. "Ik kijk ernaar uit om mijn teamgenoten te ontmoeten en met ze te trainen. Zoals iedereen weet heb ik maar een kortlopend contract, maar ik ga mijn uiterste best doen om het team te helpen met het boeken van succes. Ik ga mijn hele ziel en zaligheid in deze club stoppen."

Aftonbladet schreef dat Hamsik geen torenhoog salaris vroeg om tot de zomer in Zweden te spelen. Naar verluidt gaat hij bij IFK Göteborg een kleine 10.000 euro per maand verdienen, evenveel als hij in China binnen een halve dag opstreek. "Hij is hier niet voor het geld, maar om te voetballen. We houden onze financiële situatie altijd in het achterhoofd. Deze overeenkomst vormt geen dreiging voor onze financiële situatie", sprak Farnerud. Sterker nog, het binnenhalen heeft voor IFK Göteborg zelfs financiële voordelen. "In een paar uur hebben we 1400 producten verkocht die speciaal ontwikkeld zijn rond de komst van Hamsik", zei Erica Berghagen, marketing- en communicatiemanager bij IFK Göteborg, tegen Aftonbladet. "In de tijd tussen de eerste geruchten tot zijn presentatie, zijn er vijfhonderd seizoenkaarten verkocht. Dat heeft 120.000 euro opgeleverd. Het betekent tegelijkertijd dat er niet heel veel seizoenkaarten meer in de verkoop zijn."

Naast de commerciële voordelen, kan IFK Göteborg tijdens de komende interlandperiode eind maart en gedurende het EK een forse vergoeding tegemoet zien. Clubs worden tijdens het EK financieel gecompenseerd voor het afstaan van spelers, met een totale pot van 130 miljoen euro. Fotbollskanalen meldde op basis van de European Club Association (ECA) dat een club in categorie twee volgens de maatstaven van de FIFA, waarin alle clubs uit de Allsvenskan vallen, 4821 euro per dag tegemoet ziet in de periode dat een speler moet worden afgestaan. Het betekent dat IFK Göteborg minimaal 110.000 euro tegemoet ziet, een bedrag dat kan oplopen als Slowakije verder komt op het EK. Daarvoor moet overigens eerst in de groepsfase worden afgerekend met Spanje, Polen en, jawel, Zweden. "We zijn ons bewust van de compensatie die we krijgen als Hamsik het EK speelt. Maar die compensatie heeft geen rol gespeeld in zijn komst", verklaarde directeur Hakan Mild tijdens de presentatie van Hamsik. "We wilden hem om sportieve redenen. Maar natuurlijk heeft zijn komst ook commerciële voordelen."

Toch klonk er na het aantrekken van Hamsik ook kritiek. "Natuurlijk is het verrassend. Het kan aantrekkelijk zijn om zo'n speler voor een korte periode binnen te halen, maar het kan meer kapot maken dan het helpt", waarschuwde Anders Svensson, 147-voudig Zweeds international, in gesprek met Borås Tidning. Hamsik heeft zijn handtekening gezet onder een tot augustus lopend contract en verlaat IFK Göteborg in principe voor het tot november durende seizoen voorbij is. "Hij komt en krijgt speeltijd, maar wat levert het op lange termijn op? Natuurlijk kun je op de training wat van hem leren, alleen komt hij vooral voor zichzelf en om ritme op te doen in aanloop naar het EK. Er zit geen gevoel voor IFK Göteborg bij hem."

De kritische geluiden ten spijt, is men over het algemeen door het dolle heen in Zweden. Zweedse kranten jubelden dat de komst van Hamsik naar IFK Göteborg de 'grootste transfer in de geschiedenis van de Allsvenskan' is, ruim voor het aantrekken van de destijds 34-jarige Jari Litmanen door Malmö FF in 2005. Het moet bovendien de verhoudingen in de Zweedse competitie weer enigszins opschudden. IFK Göteborg, tweevoudig winnaar van de UEFA Cup, vierde zijn laatste landstitel in 2007, maar hoopt nu met Hamsik én onder meer voormalig Eredivisie-spelers Pontus Wernbloom, Tobias Sana, Simon Thern en Kolbeinn Sigthórsson in de gelederen Malmö FF naar de kroon te steken. In de zomer voegen ook Marcus Berg (FK Krasnodar) en Oscar Wendt (Borussia Mönchengladbach) zich bij de selectie van trainer Roland Nilsson.

"Ik denk dat mensen het over deze transfer hebben, ook buiten Zweden", zegt Amin, die momenteel herstellende is van een kruisbandblessure. "Het is alleen maar goed voor de Zweedse competitie. Er komen steeds meer relatief grote spelers naar Zweden. Sebastian Larsson speelt bijvoorbeeld bij AIK, Marcus Berg komt ook naar IFK Göteborg. Als speler wil je op het hoogst mogelijke niveau spelen, dus tegen de beste tegenstanders. Ik vind het persoonlijk alleen maar leuk dat er goede spelers naar de competitie komen."