'Hij zal het zelf niet zeggen, maar Neymar mag zijn veters nog niet strikken'
Door Robin Bruggeman
Roberto Firmino Barbosa de Oliveira kwam 28 jaar geleden ter wereld in de wijk Trapiche da Barra in Maceió. Hoewel de buurt eigenlijk geen favela genoemd mag worden, scheelde het niet veel en Firmino groeide op onder het toeziend oog van een bijzonder bezorgde moeder. Om haar zoon te behoeden voor de gevaren op straat installeerde de familie scherpe ijzeren punten op de achtermuur van het huis, om zo te voorkomen dat het jonge voetballertje wegsloop. "Het is hier altijd gewelddadig geweest en Roberto's moeder was erg beschermend. Hij was gek van voetbal, maar het was moeilijk voor hem om buiten de deur te komen. Hij sprong daarom over de muur heen om met ons op straat te kunnen spelen. Hij is een keer gevallen en had toen hechtingen in zijn knie nodig, het litteken zit er nog steeds", blikte beste vriend Bruno Barbosa dos Santos onlangs terug in gesprek met de BBC. Zelfs een muur met scherpe punten kon Firmino, soms geholpen door zijn trainer die een trapje aan de andere kant zette, niet van het voetbal afhouden en al snel werd duidelijk dat hij een bijzonder talent had.
De jongen die zijn vader José hielp bij het verkopen van flesjes water op straat viel bij zijn eerste club Clube de Regatas Brasil dusdanig op dat voormalige middenvelder Luciano 'Bilu' Lopes stages voor hem regelde bij São Paulo en het relatief onbekende Figueirense. Waar de Braziliaanse grootmacht niet toehapte, bestonden er bij Figueirense weinig twijfels. Toenmalig jeugdtrainer Hemerson Maria had al snel door wat voor vlees hij in de kuip had: "Roberto kwam hier halverwege 2008 voor een proefperiode. Dat duurt normaal gesproken maximaal een maand, maar afhankelijk van de speler kan het ook minder zijn: twee weken, tien dagen, noem maar op. Roberto's proefperiode duurde slechts een halfuur, hij was buitengewoon. Hij deed vrijwel niets fout, liet zijn enorme technische kwaliteiten zien en scoorde, om het allemaal af te maken, ook nog eens twee keer met een omhaal. Iedereen had het na afloop over hem en we hadden al snel door dat we met een enorm speciale speler te maken hadden."
'Ik kreeg de vraag of hij niet kon praten'
Met een verhuizing van het in het noordoosten van Brazilië gelegen Maceió naar het drieduizend kilometer zuidelijkere Florianópolis zette Firmino een volgende stap richting zijn droom, die echter ook de nodige offers met zich meebracht. De timide jongeling, die in deze tijd nog als controlerende middenvelder speelde, zou zijn moeder een jaar lang niet zien en het kostte hem ook even om te ontdooien, weet Lopes nog: "Niet lang nadat ik Roberto naar de club had gebracht, kreeg ik een telefoontje van het hoofd jeugdopleiding met de vraag of hij niet kon praten, zo stil was hij. Ik belde hem daarom en zei: 'Roberto, je moet iets zeggen, vraag om de bal, praat tegen de staf.' Daar zei hij niets op, hij lachte alleen maar." Voor Maria, die het talent onder zijn hoede kreeg, was dit ook niet altijd even makkelijk, zo vertelde hij een aantal jaar geleden aan Bleacher Report: "Toen hij naar Figueirense kwam was ik de trainer van het Onder-17-elftal en heb ik hem een week Alberto genoemd. Niet omdat ik bezig was met een truc om te zien hoe hij zou reageren, ik dacht echt dat hij zo heette. Ik zei 'Alberto doe dit', 'doe dat' en hij heeft er geen een keer over geklaagd. De fitnesscoach verbeterde me op een dag en daarna riep ik hem bij me: 'Diogo vertelde me dat je naam Roberto is en geen Alberto, klopt dat?' Hij knikte en zei: 'Dat klopt, meneer. Het is Roberto.' Ik kon het niet geloven."
Het duurde niet lang voordat Firmino op begon te vallen in het shirt van Figueirense en in 2009 kreeg hij een uitnodiging van Olympique Marseille om op proef te komen. Deze stage eindigde echter in een persoonlijk drama toen de destijds zeventienjarige aanvaller vast werd gezet op het vliegveld van Madrid en uiteindelijk zelfs weer terug werd gestuurd naar Brazilië: "Marseille vroeg ons of hij een paar weken op proef kon komen en wij hebben daarmee ingestemd", blikte voormalig directeur van de Figueirense Erasmo Damiani eerder terug. "Iedere Braziliaan die naar Spanje reisde moest toen een hele stapel documenten meenemen, waaronder een creditcard, zorgverzekering, bewijs van onderdak, er werd een enorm beperkend beleid gevoerd. Hij zou ook niet in Madrid blijven, het was gewoon een tussenstop, maar ze lieten hem niet door. Roberto belde daarna in tranen zijn moeder op. Ik moest vliegveld Barajas opbellen om aan een politieagent te vertellen dat hij een voetballer was, maar ze wilden niet luisteren. Ze besloten gewoon om hem terug te deporteren naar Brazilië." Een maand later lukte het hem via een directe vlucht naar Parijs alsnog om in Marseille te komen, maar Firmino slaagde er niet in om les Olympiens ervan te overtuigen om aan zijn clausule van een miljoen euro te voldoen. Voormalig hoofdscout Jean-Philippe Durand moest in 2018 tot zijn spijt in de Franse pers concluderen het hier niet helemaal goed gezien te hebben: "Gezien wat hij sindsdien heeft weten te bereiken, moet dit als een fout van onze kant worden beschouwd."
Een jaar later waagde TSG Hoffenheim het, ondanks interesse van scouts van Arsenal en PSV, wel om Firmino voor vier miljoen naar Europa te halen en de Duitsers hebben hier geen spijt van gekregen. Firmino ontwikkelde zich razendsnel in Hoffenheim en werd na het seizoen 2013/14, waarin hij zestien doelpunten en twaalf assists produceerde, uitgeroepen tot de 'doorbraak van het seizoen'. Het Liverpool van toen nog Brendan Rodgers betaalde vervolgens in de zomer van 2015 41 miljoen euro voor de Braziliaan, die onder Rodgers' opvolger Jürgen Klopp echt op stoom zou komen. Klopp kende Firmino al uit de tijd dat hij nog trainer was van Borussia Dortmund en de veelzijdige aanvaller, die zichzelf niet lang na zijn komst 'half Braziliaans, half Duits' noemde, bleek perfect in het Vollgasfußball van de oefenmeester te passen. Met achtereenvolgens 10, 11, 15, 12 en, in het huidige nog lopende voetbaljaar, 8 competitiedoelpunten maakt hij op het eerste gezicht weinig doelpunten voor de spits van een titelkandidaat in de Premier League. Firmino is vanwege zijn manier van druk zetten en zijn kwaliteiten als een spelmaker echter onmisbaar voor het elftal dat in Sadio Mané en Mohamed Salah zijn echte doelpuntenmakers heeft.
'Het is ongelooflijk hoe onzelfzuchtig hij is'
De kwaliteiten van Firmino worden volgens veel volgers van Liverpool nog weleens miskend, aangezien hij niet de blinkende cijfers kan overleggen van sommige van zijn collega's. De aanvaller, die in augustus wel uitgroeide tot de eerste Braziliaan met vijftig goals achter zijn naam in de Premier League, was vorige week dan ook onderwerp van kritiek toen bekerhouder Liverpool door Atlético Madrid uit de Champions League werd gekegeld. Hoewel Firmino wel trefzeker was tijdens de return op Anfield, waar hij in competitieverband dit seizoen nog niet gescoord heeft, werd het gebrek aan doelpunten van the Reds in het tweeluik van de Spanjaarden hem toch aangerekend. Klopp wil hier echter niets van weten, zo gaf hij aan voor de camera van JOE: "Hij is een verbinder. Het is behoorlijk zeldzaam om iemand te ontmoeten die zo onzelfzuchtig is als Bobby. Bij hem is het een balletje hier, een balletje daar, hij geeft de passes en heeft er enorm veel lol in. Op een gegeven moment heeft hij dan door: 'Oh, ik heb al vier of vijf weken niet gescoord.' Het is ongelooflijk hoe onzelfzuchtig hij is, het maakt allemaal niet uit. Echt, hij is van wereldklasse. Gewoon een geweldige gozer."
Zo kan het dat de spits die in 2019 zowel de Champions League als de Copa América won niet helemaal onomstreden is op club- en op interlandniveau. Bij de Goddelijke Kanaries heeft Firmino te maken met concurrentie van spelers als Gabriel Jesus en Gabriel Barbosa en niet iedere Braziliaan is ervan overtuigd dat hij het verdient om in de basis te staan. Volgens Damiani, de oud-directeur van Figueirense, heeft dit te maken met de manier waarop Firmino zijn loopbaan heeft opgebouwd zonder voor een van de grote clubs uit São Paulo of Rio de Janeiro te spelen: "Er zijn bij mij geen twijfels dat hij dan met andere ogen bekeken zou worden door de Braziliaanse media. Ze kunnen het gewoon niet accepteren dat iemand die niet op een van die plekken heeft gespeeld het geweldig doet in Europa. Deze vooroordelen zijn helaas heel gewoon in onze voetballerij", is hij stellig. Thuis in Maceió kan de 44-voudig international in ieder geval niet meer stuk, zo blijkt uit een vragenrondje van de BBC: "Roberto is op dit moment de allerbeste Braziliaanse speler. Dit zou hij zelf nooit zeggen, maar ik wel: Neymar mag nog niet eens zijn veters strikken", klinkt het stellig uit de mond van voorbijganger Sergio Araujo.
