Iconische Confrontaties: Oranje 1998 versus Nederlands elftal 2010

Nederlands elftal 1998
Onder leiding van bondscoach Guus Hiddink had Nederland zich rechtstreeks geplaatst voor het WK van 1998 in Frankrijk. In een kwalificatiepoule met België, Turkije, Wales en San Marino waren negentien punten voldoende voor de eerste plaats, vlak voor de Rode Duivels. Hiddink beschikte over een van de beste Oranje-selecties aller tijden, met veel spelers die al bij de Europese top speelden of in de zomer van dat jaar een toptransfer maakte. Na het WK werd de Eredivisie verlaten door Jaap Stam (van PSV naar Manchester United), Arthur Numan (van PSV naar Rangers FC), Phillip Cocu (van PSV naar Barcelona), Boudewijn Zenden (van PSV naar Barcelona) en Giovanni van Bronckhorst (van Feyenoord naar Rangers FC). Frank en Ronald de Boer verlieten Ajax een halfjaar later na een arbitragezaak voor Barcelona, terwijl Edwin van der Sar Amsterdam in 1999 achter zich liet voor een transfer naar Juventus.

De ploeg van Hiddink, met Johan Neeskens, Ronald Koeman en Frank Rijkaard als assistenten, verzamelde in de groepsfase op het WK vijf punten. Het eerste groepsduel met België eindigde in een teleurstellend doelpuntloos gelijkspel. Patrick Kluivert liet zich uit de tent lokken door Lorenzo Staelens en gaf hem een elleboogstoot, wat hem een rode kaart opleverde van scheidsrechter Pierluigi Collina. Het leverde de AC Milan-spits een schorsing van twee duels op, waardoor hij in de groepsfase niet meer in actie kwam. Ondanks de afwezigheid van Kluivert werd de poule overleefd, want door een 5-0 overwinning op Zuid-Korea en een 2-2 gelijkspel tegen Mexico was de eerste plaats een feit.

In de achtste finales werd Oranje gekoppeld aan Joegoslavië. Hoewel Nederland op papier de favoriet was, had het bijzonder veel moeite met het team van bondscoach Slobodan Santrac. Dennis Bergkamp tekende voor de openingstreffer, maar ontsnapte bij een 1-1 stand aan een rode kaart toen hij opzettelijk op de rug van Sinisa Mihajlovic ging staan. Even daarvoor had Joegoslavië dé kans laten liggen om op voorsprong te komen toen Predrag Mijatovic een strafschop snoeihard op de lat pegelde. Met nog maar een paar seconden op de klok was het uiteindelijk Edgar Davids die het Oranje-legioen liet ontploffen doordat hij vanaf de rand van het strafschopgebied uithaalde en voor het winnende doelpunt tekende.

Nederland had zich verzekerd van een plek bij de laatste acht van de wereld en in de kwartfinale was het ijzersterke Argentinië de tegenstander. Kluivert was inmiddels terug in de ploeg en in Marseille opende hij de score na een assist met het hoofd van Bergkamp. Niet lang daarna werd de stand op gelijke hoogte gebracht door Valencia-aanvaller Claudio López. Toen Numan na rust zijn tweede gele kaart kreeg was het voordeel voor de Argentijnen, maar dat voordeel was weg toen Ariel Ortega een domme rode kaart pakte na een opstootje met Van der Sar. Uiteindelijk schoot Bergkamp Oranje op wonderbaarlijke wijze naar de halve finale met een doelpunt dat de boeken in ging als een van de meest legendarische WK-goals aller tijden.

In de halve finale was Brazilië de tegenstander. "Het enige gevaar is dat er een bepaalde tevredenheid komt, want de rest is allemaal dik in orde", zei Johan Cruijf op weg naar de halve eindstrijd. Toch ging het mis voor Oranje. Vlak na rust schoof Ronaldo de bal achter Van der Sar, waarna het Nederlands elftal de achtervolging in moest zetten. Door goed werk van Davids werd een tweede goal van Ronaldo voorkomen, waarna het vlak voor tijd Kluivert was die een verlenging uit het vuur sleepte. In de slotfase kopte de Milan-spits hard raak na een perfecte voorzet van Ronald de Boer. In blessuretijd schreeuwde Oranje moord en brand toen Pierre van Hooijdonk naar de grond werd getrokken in het strafschopgebied, maar een penalty werd niet gegeven en de spits kreeg geel voor een schwalbe. Het liep uit op een strafschoppenserie, waarin de missers van Cocu en Ronald de Boer een einde maakten aan de WK-droom van het Nederlands elftal.

"In 1998 hadden we een beter team dan het Oranje van 2010 en 2014, maar we misten achteraf de echte overtuiging om wereldkampioen te worden", zei Frank de Boer in 2018 tegenover ELF Voetbal. "Dat kwam pas later. Hoe dat komt weet ik niet. Misschien omdat we het WK niet als topfavoriet begonnen. Het EK in Engeland liep uit op een deceptie en er was trammelant in de selectie. We realiseerden ons onvoldoende dat we goud in handen hadden, met zo'n selectie. In 2010 was ik als assistent van Bert van Marwijk op het WK. Phillip Cocu en ik hebben er bij die jongens van toen op gehamerd dat ze echt wereldkampioen konden worden. Maar dan moesten ze er wel allemaal in geloven. Het voetbal in Zuid-Afrika was niet top, maar je zag wel een team dat uitstraalde alles uit de kan te willen halen."

Frankrijk werd uiteindelijk wereldkampioen ten koste van Brazilië. Het verhaal dat de Franse internationals blij waren dat niet Oranje de tegenstander was in de finale, is bekend bij Ronald de Boer: "Christian Karembeu is een vriend van mij geworden in de loop der jaren. Hij heeft ook eens gezegd dat ze liever Brazilië in de finale wilden. Ik heb die finale nog wel gekeken, volgens mij op een hotelkamer. Als je ziet dat Brazilië kansloos onderuit gaat denk je wel: hoe hadden wij het gedaan?" Nederland werd vierde op het WK doordat de troostfinale tegen Kroatië met 1-2 werd verloren. "Hoewel bij ons de echte focus weg was waren we wel beter dan Kroatië. Zij speelden het slim uit op de counter en waren ook veel meer gebrand op die derde plaats. Voor hen was dat echt een hoofdprijs. Wij wilden naar huis", aldus De Boer.

Nederlands elftal 2010
De verwachtingen voorafgaand aan het WK van tien jaar geleden waren niet hoog. De selectie van toenmalig bondscoach Bert van Marwijk beschikte over aan aantal spelers van absolute wereldklasse, maar niet op alle posities werd Oranje van dergelijke kwaliteiten geacht. Gezien de kwaliteit in selecties van landen als Spanje, Frankrijk, Duitsland, Brazilië, Argentinië en andere grote voetballanden behoorde Nederland niet tot de favorieten voor de eindzege. De spelers in de achterhoede waren geen wereldtop en dat baarde vooraf zorgen. Met spelers als Mark van Bommel, Nigel de Jong, Wesley Sneijder en Rafael van der Vaart had Nederland op het middenveld echter meer dan genoeg kwaliteit, terwijl ook in aanvallend opzicht genoeg spelers waren die het verschil konden maken. Met Robin van Persie, Dirk Kuyt, Klaas-Jan Huntelaar, Ryan Babel, Eljero Elia en Arjen Robben beschikte Van Marwijk over een voorhoede waar veel voetballanden jaloers op waren.

Oranje had zich met speels gemak geplaatst voor de eindronde in Zuid-Afrika. In een poule met Noorwegen, Schotland, Macedonië en IJsland liep Nederland geen schade op en werd het met 24 punten overtuigend groepswinnaar. In de weken voorafgaand aan het WK werd vertrouwen opgedaan in de oefenwedstrijden tegen Mexico (2-1), Ghana (4-1) en Hongarije (6-1). In de laatste oefenwedstrijd liep Robben een hamstringblessure op, waardoor zijn WK-deelname op de tocht kwam te staan. Fysiotherapeut Dick van Toorn stoomde de buitenspeler echter in korte tijd klaar voor het eindtoernooi. Met onorthodoxe behandelmethoden was de aanvaller binnen een week voldoende hersteld.

Van Marwijk nam in de groepsfase geen risico met Robben. Dat was ook niet nodig, want door overwinningen op Denemarken (2-0), Japan (1-0) en Kameroen (1-2) plaatste Oranje zich relatief eenvoudig voor de volgende ronde. Robben kwam tegen Kameroen als invaller binnen de lijnen en schoot in de slotfase op de paal, waarna Klaas-Jan Huntelaar vanuit de rebound het winnende doelpunt maakte. In de achtste finales werd Nederland gekoppeld aan Slowakije. Robben startte voor het eerst vanuit de basis en zonder al te veel moeite werd de kwartfinale bereikt. Robben tekende voor de 1-0 en Sneijder bracht de marge op twee, waarna Róbert Vittek de eindstand op 2-1 bepaalde.

Brazilië was de volgende horde voor het team van Van Marwijk. In Port Elisabeth was het Robinho die de 0-1 maakte en gezien het spelbeeld in de eerste helft wees alles erop dat uitschakeling nabij was. Na rust stond er een ander Oranje op het veld, dat vol voor de overwinning speelde. Geholpen door een rode kaart van Felipe Melo en twee doelpunten van Sneijder, won Nederland met 1-2 en was de halve finale bereikt. Daarin trof het met Uruguay geen loodzware, maar wel taaie tegenstander. Door een wonderschone pegel van Van Bronckhorst kwam Nederland op 0-1. Diego Forlán maakte nog wel gelijk, maar in de tweede helft bezorgden Sneijder en Robben Oranje de winst (2-3) en daarmee een plek in de WK-finale.

Op 11 juli 2010 stond Nederland in Johannesburg tegenover Spanje. Het werd een wedstrijd waarin Nigel de Jong ontsnapte aan een rode kaart nadat hij met een karatetrap zijn noppen hard tegen de borstkas van Xabi Alonso plantte. Scheidsrechter Howard Webb hield het slechts bij geel, maar kwam er in de rust achter dat hij de Oranje-international rood had moeten geven. "Ik baalde echt ongelooflijk. Het zag ernaar uit dat ik een rode kaart had gemist in een WK-finale. Het was een nachtmerrie. Mijn hart klopte nog in mijn keel toen de tweede helft begon. Ik vreesde zelfs voor mijn loopbaan", bekende hij later in zijn boek The Man in the Middle. Wie ook een pijnlijke herinnering heeft overgehouden aan de WK-finale is Robben. Hij kreeg dé kans om Oranje op voorsprong te schieten, maar oog in oog met Iker Casillas wist hij niet te scoren. In de verlenging kreeg John Heitinga zijn tweede gele kaart, waarna het uiteindelijk Andrés Iniesta was die Spanje naar de wereldtitel schoot.

De verloren WK-finale is een open wond bij veel internationals uit de toenmalige selectie van Van Marwijk. In het programma Derksen & ... werd Van Bommel geconfronteerd met de gemiste kans van Robben. De oud-middenvelder kon zijn tranen niet bedwingen. "Ik kreeg een raar gevoel, sorry. Bij het zien van al die kansen. Het is de eerste keer dat ik het zo zie. Ik heb die documentaire over het WK ook nooit gezien", aldus Van Bommel. "Ja, die verloren WK-finale is de grootste frustratie uit mijn carrièrre." Casillas noem de redding op de inzet van Robben de mooiste uit zijn loopbaan. "Het was niet per se de mooiste, maar het ging puur om het moment", zo zei de Spanjaard onlangs op het kanaal van de Champions League.

"De gemiste kans in de WK-finale tegen Spanje, die bal die op de grote teen van de keeper komt, is een film in mijn hoofd geworden, een loop die ik steeds opnieuw afspeel", zei Robben een paar maanden later in een interview in Linda. "En steeds is er weer dat moment dat ik denk: wat wanneer ik om de keeper heen was gegaan in plaats van had geschoten?. De eerste weken na de wedstrijd zag ik die beelden twintig, dertig keer per dag, als een noodlot dat je met terugwerkende kracht wilt bezweren. Ik denk niet dat ik er ooit vanaf kom. Mijn leven lang niet. De meeste wedstrijden speel ik zonder nadenken. Maar nu was er een moment waarop ik even kon nadenken en ik besloot verkeerd. Toeval, pech. Als die teen van Casillas wat korter was geweest. Na de finale was het schelden, vloeken, huilen. Ook al roept iedereen dat ik er niks aan kon doen."

Op zoek naar een nieuwe carrièrekans? Laat je omscholen bij ESNW!