VZ Profiel - Tien jaar Ajax, slagveld voor trainers
Door PAUL AUDENAERD
En opnieuw moest Ajax op zoek naar een nieuwe hoofdtrainer. Na het vertrek van Martin Jol, die afgelopen maandag zijn ontslag indiende bij de Amsterdamse grootmacht, staat het aantal trainers dat sinds de eeuwwisseling de scepter zwaaide in De Arena nu op negen stuks, inclusief de interim-coaches Ruud Krol, Adrie Koster en John van 't Schip. Frank de Boer mag de klus voorlopig klaren en zijn start was woensdagavond veelbelovend, maar één zwaluw maakt nog geen zomer. Waar ging het mis bij Jol en zijn voorgangers? Voetbalzone maakte een overzicht.
Co Adriaanse, 1 juli 2000 - 29 november 2001
Na het ontslag van Jan Wouters, in maart 2000, stelt Ajax Willem II-trainer Co Adriaanse aan als zijn opvolger. Adriaanse werkte tussen 1992 en 1997 als hoofd jeugdopleidingen bij de club en leverde met Willem II een topprestatie door de Tilburgse club de Champions League in te loodsen. Adriaanse neemt sterkhouder Tomás Galasek mee naar Amsterdam en begint aan de bouw van een nieuwe ploeg. De derde plaats in de Eredivisie blijkt in zijn eerste jaar het hoogst haalbare; Ajax zal zich via de voorronde van de Champions League moeten zien te plaatsen voor het hoofdtoernooi.
In de aanloop naar het nieuwe seizoen mag Adriaanse flink investeren. Hij haalt onder meer Maxwell, Mido, Zlatan Ibrahimovic en Hatem Trabelsi naar Amsterdam. Ajax verliest over twee duels van Celtic, loopt Champions League-voetbal mis en de kritiek groeit op de oefenmeester. Zijn moeizame relatie met de media en de clubleiding zorgen bovendien voor onrust. FC Kopenhagen knikkert Ajax uit de UEFA Cup en in de competitie worden steeds meer punten verspeeld; Ajax verliest in een kort tijdsbestek van zowel PSV, sc Heerenveen als NAC. De directeuren Arie van Eijden en Leo Beenhakker besluiten eind november 2001 dat het welletjes is geweest. Daags na een knappe 3-2 overwinning op FC Twente wordt Adriaanse ontslagen. Opvallend: Ajax bekleedt op dat moment de koppositie in de Eredivisie.
Ronald Koeman, 2 december 2001 - 25 februari 2005
Na het gedwongen vertrek van Adriaanse stelt Ajax Ronald Koeman aan als hoofdtrainer. De oud-international wordt weggekaapt bij Vitesse, dat onder zijn leiding op de vierde plaats is geëindigd. Koeman begint met een 4-0 overwinning op Fortuna Sittard en bouwt voort op de talentvolle ploeg die door Adriaanse is samengesteld. Rafael van der Vaart groeit uit tot een dragende kracht en Ajax wordt op 5 mei 2002 kampioen van Nederland. Ook verovert het na een veelbesproken finale tegen FC Utrecht de KNVB Beker.
Koeman doet het uitstekend in de Champions League. Ajax bereikt de kwartfinale van het toernooi en komt daarin net tekort tegen AC Milan. Wesley Sneijder breekt door, maar de Amsterdammers moet de landstitel aan PSV laten en verliezen in de halve finale van het bekertoernooi van Feyenoord. In 2004 volgt de tweede landstitel onder Koeman, maar in Europa presteert Ajax slecht. Die lijn trekt de ploeg door in het seizoen 2004/05, met onder meer een dramatische wedstrijd bij Bayern München (4-0 verlies). Ook in de Eredivisie lijkt Koeman de regie over zijn ploeg kwijt te raken. Na een serie slechte wedstrijden én uitschakeling in de eerste ronde van het UEFA Cup-toernooi, na een nederlaag tegen Auxerre, wordt Koeman op straat gezet.
Danny Blind, 14 maart 2005 - 30 juni 2006
Ruud Krol en Tonny Bruins Slot nemen de taken van Koeman over en doen dat niet onverdienstelijk, maar Ajax besluit clubicoon Danny Blind voor de leeuwen te gooien. De voormalig aanvoerder begint dramatisch aan de klus, met nederlagen tegen PSV en sc Heerenveen. Blind en Ajax herstellen zich, eindigen op de tweede plek achter PSV en plaatsen zich voor de voorronde van de Champions League. Brondby IF wordt daarin verslagen en Ajax keert terug in het Europese miljoenenbal, maar Blind krijgt de Amsterdammers in de competitie niet op de rails.
De vierde plaats is teleurstellend, maar de play-offs bieden uitkomst en zeges op Feyenoord en FC Groningen verzachten de pijn, alsmede het binnenhalen van de KNVB Beker. Toch is het krediet van Blind op: Ajax zet hem in juni 2006 op straat.
Henk ten Cate, 1 juli 2006 - 8 oktober 2007
De Amsterdamse clubleiding haalt Henk ten Cate, op dat moment assistent-trainer bij het Barcelona van Frank Rijkaard, naar De Arena. Eerder boekte Ten Cate in Nederland successen met Sparta en NAC Breda. Bij Ajax loopt hij al snel tegen een grote teleurstelling aan. FC Kopenhagen is over twee wedstrijden te sterk in de voorronde van de Champions League. In de UEFA Cup wordt er verloren van Werder Bremen. In de Eredivisie gaat AZ lange tijd aan de leiding, maar Ajax, met onder meer Jaap Stam, Kenneth Perez, Gabri, Klaas-Jan Huntelaar en Edgar Davids in de gelederen, profiteert van een terugval van de Alkmaarse ploeg. Op de slotdag van de competitie voltrekt zich een ware thriller: zowel AZ, PSV als Ajax kan de landstitel nog binnenslepen. Het elftal van Ten Cate komt uiteindelijk één doelpunt tekort om zich kampioen te mogen noemen. Wél wint Ajax de KNVB Beker, ten koste van AZ.
Na de zomer van 2007 neemt de onvrede over Ten Cate snel toe. Zijn aankopen worden slecht ontvangen en opnieuw strandt Ajax in de voorronde van de Champions League, ditmaal ten koste van Slavia Praag. Dinamo Zagreb knikkert de ploeg bovendien al vroeg in het seizoen uit de UEFA Cup. Ten Cate blijkt al enige tijd met Chelsea in gesprek te zijn en laat in oktober aan de clubleiding van Ajax weten dat hij een overstap naar Londen wel ziet zitten. De twee clubs komen er snel uit en het vertrek van de oefenmeester is een feit. Adrie Koster maakt het seizoen als interim-trainer af namens de Amsterdammers.
Marco van Basten, 1 juli 2008 - 6 mei 2009
Eind februari 2008 wordt bekend dat Marco van Basten per 1 juli 2008 trainer wordt van de club die hij tussen 1981 en 1987 als speler diende. De voormalige topspits had bovendien tussen 2003 en 2004 de leiding over het tweede elftal van Ajax . Na een periode van vier jaar als bondscoach van Oranje keert hij onder hoge verwachtingen terug in De Arena. Van Basten krijgt alle touwtjes in handen en mag tientallen miljoenen investeren in zijn spelersgroep. Ajax start de competitie met een verrassende nederlaag bij Willem II en verliest in het bekertoernooi van FC Volendam.
Ajax raakt Huntelaar in de winterstop kwijt aan Real Madrid, maar presteert prima in de Eredivisie en komt in de achtste finale van de UEFA Cup net tekort tegen Olympique Marseille. Lang lijkt Ajax aanspraak te maken op de tweede plaats in de competitie, maar de laatste weken van het seizoen gooien roet in het eten. De ploeg gaat hard onderuit bij PSV (6-2) en Sparta (4-0) en loopt Champions League-voetbal mis. Van Basten trekt het boetekleed aan en besluit enkele dagen na de blamage op Het Kasteel zijn ontslag in te dienen.
Martin Jol, 1 juni 2009 - 6 december 2010
Ajax stelt op 26 mei 2009 Martin Jol aan als hoofdtrainer en is daarmee toe aan alweer de negende nieuwe hoofdtrainer in krap tien jaar tijd. Jol maakte in de Eredivisie naam bij RKC Waalwijk en stond later aan het roer bij Tottenham Hotspur en Hamburger SV. De Hagenaar verovert in zijn eerste seizoen bij Ajax de KNVB Beker, leidt de club naar de tweede plaats in de Eredivisie en slaagt er bovendien in om zich met de Amsterdamse grootmacht voor de felbegeerde Champions League te kwalificeren.
